3 Nolu Ülser Diyeti Nedir?
3 nolu ülser diyeti, mide ve onikiparmak bağırsağı ülseri, gastrit, reflü gibi üst sindirim sistemi hastalıklarının tedavisinde, mide asidini azaltarak mide mukozasını korumayı ve sindirimi kolaylaştırmayı amaçlayan tıbbi bir beslenme programıdır. Bu diyet, hastalığın akut dönemlerinde (ağrı, yanma, şişkinlik gibi şikayetlerin yoğun olduğu zamanlarda) uygulanan daha katı diyetlerden (1 ve 2 nolu) sonra, iyileşme dönemine geçişte veya hafif-orta şiddetteki şikayetlerde önerilen bir beslenme şeklidir. Temel prensibi, mideyi fiziksel ve kimyasal olarak tahriş etmeyecek, sindirimi uzun sürmeyecek, gaz yapmayacak ve asit salgısını aşırı uyarmayacak besinlerden oluşmasıdır.
3 Nolu Ülser Diyetinin Temel İlkeleri ve Uygulama Kuralları
- Az ve Sık Öğünler: Mide asidinin uzun süre boş kalmasını önlemek ve mideyi aşırı doldurmamak için günde 5-6 öğün (3 ana, 2-3 ara öğün) beslenilmelidir. Porsiyonlar küçük olmalıdır.
- Yavaş ve İyi Çiğneme: Her lokma en az 15-20 kez çiğnenerek mideye inmesi kolaylaştırılmalı ve sindirim enzimleriyle daha iyi karışması sağlanmalıdır.
- Besinlerin Hazırlanma ve Pişirme Yöntemleri: Kızartma, kavurma, tütsüleme gibi yöntemler kesinlikle tercih edilmemelidir. Bunun yerine haşlama, buğulama, fırında pişirme (yağsız) ve ızgara (kömürleşmeden) yöntemleri kullanılmalıdır.
- Besin Sıcaklığı: Çok sıcak veya çok soğuk yiyecek-içecekler mide mukozasını tahriş edebilir. Bu nedenle ılık besinler tercih edilmelidir.
- Sıvı Alımı: Yemeklerle birlikte değil, öğün aralarında su içilmelidir. Yemekle birlikte alınan fazla sıvı, mide asidini seyrelterek sindirimi güçleştirebilir ve mideyi gerebilir. Günde 1.5-2 litre su tüketilmelidir.
- Uzak Durulması Gerekenler (Tahriş Edici Besinler): Asitli meyveler (portakal, mandalina, greyfurt, limon suyu), domates ve salçası, acı biber, karabiber, pul biber, hardal, sirke, turşu, soğan, sarımsak (çiğ), kafeinli içecekler (kahve, çay, kola), alkol, sigara, gazlı içecekler, çikolata, yağlı ve işlenmiş etler (salam, sosis, pastırma), aşırı yağlı yemekler, mayalı hamur işleri, şerbetli tatlılar.
3 Nolu Ülser Diyetinde Tüketilebilecek Besinler (Örnek Liste)
- Proteinler: Yağsız veya az yağlı kırmızı et, derisiz tavuk/hindi eti, balık (ızgara, buğulama), yumurta (haşlanmış, rafadan, omlet - az yağlı), az yağlı peynirler (lor, çökelek, tuzsuz dil peyniri).
- Süt ve Yoğurt: Yağsız veya az yağlı süt, yoğurt, ayran, kefir (şikayetleri tetiklemiyorsa).
- Sebzeler: Mideye dokunmayan, gaz yapmayan, lif oranı çok yüksek olmayan sebzeler (havuç, patates, kabak, ıspanak, semizotu, taze fasulye, bezelye). Mümkünse pişirilerek tüketilmelidir. Lahana, karnabahar, brokoli, pırasa, kereviz gibi gaz yapıcı sebzeler dikkatli tüketilmeli.
- Meyveler: Asit içeriği düşük meyveler (muz, elma, armut, şeftali, kavun, karpuz, üzüm). Kabukları soyularak tüketilebilir. Meyveler olgun ve tatlı olmalıdır.
- Tahıllar: Beyaz ekmek (bayat veya 1-2 günlük), makarna, pirinç, şehriye, erişte, yulaf ezmesi, mısır gevreği (şekersiz). Kepekli ve tam tahıllı ürünler bazı hastalarda tahrişe neden olabilir, dikkatli eklenmelidir.
- Yağlar: Yemeklere az miktarda sıvı yağ (zeytinyağı, ayçiçek yağı) eklenebilir. Tereyağı ve margarin gibi doymuş yağlar sınırlandırılmalıdır.
- Tatlandırıcılar: Bal, pekmez (az miktarda), sütlü tatlılar (muhallebi, sütlaç, puding - az şekerli).
Örnek 3 Nolu Ülser Diyet Menüsü (1 Günlük)
- Kahvaltı: 1-2 dilim beyaz ekmek, 1 kibrit kutusu büyüklüğünde az tuzlu beyaz peynir, 1 adet haşlanmış yumurta veya omlet, 1 tatlı kaşığı bal/reçel, 1 bardak ılık az yağlı süt.
- Ara Öğün: 1 adet muz veya 1 adet haşlanmış elma.
- Öğle Yemeği: 3-4 köfte kadar ızgara köfte veya derisiz tavuk, 4-5 yemek kaşığı haşlanmış patates/pirinç pilavı, 4-5 yemek kaşığı haşlanmış taze fasulye, 1 kase az yağlı yoğurt.
- Ara Öğün: 1 kase sütlaç veya muhallebi.
- Akşam Yemeği: 1 kase sebzeli çorba (domates salçasız), 1 porsiyon buğulama balık, 2-3 yemek kaşığı makarna, az zeytinyağlı havuç salatası.
- Gece Ara Öğün (Gerekirse): 1 bardak ılık süt veya 1 kase yoğurt.
Önemli Uyarılar
- 3 nolu ülser diyeti, kişiye özel olmalıdır. Herkesin toleransı farklıdır. Size dokunan bir besin listede "izin verilenler" arasında olsa bile tüketmeyin.
- Bu diyet, tedavinin sadece bir parçasıdır. Mutlaka bir gastroenteroloji uzmanı tarafından teşhis konulmalı ve ilaç tedavisi (asit baskılayıcılar, mide koruyucular) ile birlikte yürütülmelidir.
- Diyet planı, bir diyetisyen tarafından kişinin yaşı, cinsiyeti, aktivite düzeyi ve besin toleransına göre düzenlenmelidir.
- Stres yönetimi, düzenli uyku ve sigara-alkolden uzak durmak, diyet kadar önemli faktörlerdir.
- Diyete uyum sağlandıkça ve şikayetler azaldıkça, doktor ve diyetisyen kontrolünde normal beslenmeye kademeli olarak geçiş yapılır.
Unutmayın, bu bilgiler genel önerilerdir. Kesin tanı ve tedavi için mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurunuz. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
