3 Nolu Ülser Diyeti Nedir? (Peptik Ülser Diyeti)
3 Nolu Diyet, Türkiye'de ve bazı ülkelerde hastane ve klinik beslenme servislerinde kullanılan numaralı diyet sisteminde, mide ve onikiparmak bağırsağı (duodenum) ülseri, gastrit, reflü ve benzeri sindirim sistemi hastalıklarının akut döneminde veya şikayetlerin arttığı zamanlarda uygulanan tedavi edici bir beslenme planıdır. Temel amacı, mide asidini ve mide-bağırsak hareketlerini azaltarak, mukoza zarının iyileşmesini sağlamak ve ağrı, yanma, şişkinlik gibi semptomları hafifletmektir.
Diyetin Temel Prensipleri ve Özellikleri:
- Mekanik ve Kimyasal Koruma: Yiyecekler mideyi fiziksel olarak tahriş etmemeli (mekanik koruma) ve mide asit salgısını uyarmamalıdır (kimyasal koruma). Bu nedenle lif oranı düşük, yumuşak, püre veya sıvı kıvamda besinler tercih edilir.
- Az ve Sık Öğünler: Mide asidinin yoğunlaşmasını ve mide duvarına uzun süre temas etmesini engellemek için günde 5-6 öğün şeklinde, küçük porsiyonlarla beslenilir.
- Sindirimi Kolay Besinler: Kompleks yağlar, kızartmalar, ağır soslar ve lifli gıdalar yerine, kolay sindirilebilir karbonhidratlar ve yağsız protein kaynakları tüketilir.
- Tahriş Edici Maddelerden Kaçınma: Asitli, baharatlı, acı, çok sıcak veya çok soğuk tüm yiyecek ve içecekler yasaktır.
3 Nolu Diyette Tüketilebilecek Besinler:
- Süt ve Süt Ürünleri: Yağsız veya az yağlı süt, yoğurt, tuzsuz ve yağsız lor peyniri.
- Et ve Protein Kaynakları: Yağsız dana/kuzu eti, tavuk ve hindi göğsü, balık (buğulama veya haşlama). Yumurta (rafadan, haşlanmış veya omlet, az yağ ile).
- Ekmek ve Tahıllar: Beyaz ekmek (bayat veya taze), galeta, pirinç, makarna, şehriye, erişte, irmik. Tüm tahıllar iyice pişirilmiş olmalı.
- Sebzeler: Sadece haşlanmış ve püre haline getirilmiş patates, havuç, kabak. Çiğ sebze kesinlikle yenmez.
- Meyveler: Olgun, tatlı ve asitsiz meyvelerin kompostosu veya püresi (elma, armut, şeftali, muz). Çiğ meyve ve kabuklu meyve tüketilmez.
- Yağlar: Çok az miktarda sıvı yağ (zeytinyağı, ayçiçek yağı) yemeklere pişirme esnasında eklenebilir.
- İçecekler: Ilık su, ıhlamur, rezene gibi bitki çayları, taze sıkılmış olmayan hazır meyve suları (elma, şeftali suyu).
3 Nolu Diyette Kesinlikle Yasak Olan veya Sınırlandırılması Gereken Besinler:
- Kurubaklagiller: Nohut, fasulye, mercimek, barbunya (gaz yapıcı ve lifli oldukları için).
- Sebzeler: Lahana, karnabahar, brokoli, soğan, sarımsak, turp, salatalık, domates (çiğ veya pişmiş), biber.
- Meyveler: Portakal, mandalina, greyfurt, limon, kivi, vişne, çilek gibi asitli meyveler ve bunların suları.
- Et Ürünleri: Sucuk, salam, sosis, pastırma, kavurma, yağlı etler, sakatatlar.
- Yağlar ve Soslar: Tereyağı, margarin, kuyruk yağı, mayonez, ketçap, hardal, sirke, salça, baharatlar (karabiber, pul biber, nane, tarçın vb.).
- Diğer: Çikolata, kuruyemiş, cips, tam tahıllı ekmekler, bulgur, mısır, kızartma ve kavurma yöntemleriyle pişirilmiş her şey.
- İçecekler: Kahve, çay (açık ve limonsuz olabilir, ancak sınırlı), asitli ve gazlı içecekler (kola, gazoz, soda), alkol, hazır meyve suları (asitli olanlar).
Önemli Uyarılar:
- 3 Nolu Diyet, geçici ve tedavi edici bir diyettir. Genellikle akut şikayetlerin azalmasından sonra, daha az kısıtlı olan "2 Nolu Ülser Diyeti"ne geçilir. Bu diyetler kesinlikle bir doktor veya diyetisyen kontrolünde uygulanmalıdır.
- Modern tıpta, ülser tedavisinde asıl odak noktası, Helicobacter pylori enfeksiyonunun antibiyotiklerle eradikasyonu ve asit salgısını baskılayan ilaçların (proton pompa inhibitörleri) kullanımıdır. Diyet, bu tedaviyi destekleyici ve semptomları yönetmeye yardımcı bir rol oynar. Eskiden olduğu gibi çok katı diyetler her zaman gerekli olmayabilir; kişiye özel tolerans dikkate alınır.
- Yemekler yavaş yenmeli, iyice çiğnenmeli ve yemek sırasında fazla su tüketilmemelidir.
- Sigara kullanımı, ülser iyileşmesini geciktirdiği için bırakılmalıdır.
Örnek Bir Günlük 3 Nolu Diyet Menüsü:
- Kahvaltı: Yağsız beyaz peynir, 1-2 dilim beyaz ekmek, 1 adet rafadan yumurta, az şekerli çay veya ıhlamur.
- Ara Öğün: Elma kompostosu veya yağsız süt.
- Öğle Yemeği: Haşlanmış pirinç pilavı, buğulama balık veya derisiz haşlanmış tavuk göğsü, haşlanmış patates püresi.
- Ara Öğün: Muz veya şeftali püresi, galeta.
- Akşam Yemeği: Şehriye çorbası, yağsız köfte (ızgara veya fırın), haşlanmış havuç püresi.
- Gece: Yağsız yoğurt veya süt.
Sonuç olarak, 3 Nolu Ülser Diyeti, sindirim sistemini dinlendirmek ve iyileşmeyi hızlandırmak için tasarlanmış, kısa süreli, koruyucu ve tedavi edici bir beslenme protokolüdür. Uzun vadeli beslenme planı, hastalığın iyileşme durumuna göre sağlık profesyonelleri tarafından kişiselleştirilmelidir. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
