Ağız İçi Ülserler (Aftlar) Neden Oluşur?
Ağız içi ülserler, halk arasında "aft" olarak bilinen, ağız mukozasında (dudak içi, yanak içi, dil, diş eti, yumuşak damak gibi bölgelerde) ortaya çıkan, genellikle ağrılı, yuvarlak veya oval şekilli, beyaz-gri renkli, kırmızı bir hale ile çevrili yaralardır. Oluşum nedenleri çoğunlukla kesin olarak belirlenememekle birlikte, birçok faktörün tetikleyici olabileceği kabul edilir. Bu faktörler temel olarak şu şekilde gruplandırılabilir:
1. Travma ve Fiziksel Yaralanmalar
- Yanak, dudak veya dili ısırma.
- Sert veya kenarları keskin yiyecekler (cips, sert ekmek kabuğu gibi).
- Kötü uyumlu protezler, braketler veya kırık dişlerin sürtmesi.
- Ağız bakımı sırasında diş fırçası veya kürdanın neden olduğu tahriş.
- Çok sıcak yiyecek/içeceklerin neden olduğu yanıklar.
2. Beslenme ve Gıda Hassasiyetleri
- Bazı gıdalara karşı alerji veya hassasiyet (çikolata, kahve, çilek, yumurta, kuruyemiş, peynir, baharatlı ve asitli yiyecekler gibi).
- Demir, çinko, folik asit (B9 vitamini) ve B12 vitamini eksiklikleri.
3. Hormonal Değişiklikler
- Özellikle kadınlarda adet dönemi öncesi veya hamilelik sırasında görülen hormonal dalgalanmalar.
4. Stres ve Psikolojik Faktörler
- Yoğun duygusal stres, kaygı ve yorgunluk, bağışıklık sistemini etkileyerek aft oluşumunu tetikleyebilir.
5. Bağışıklık Sistemi Tepkileri
- Vücudun bağışıklık sisteminin, bilinmeyen bir nedenle ağız mukozasındaki hücrelere saldırması (otoimmün bir tepki).
- Soğuk algınlığı, grip gibi enfeksiyonlar sırasında vücut direncinin düşmesi.
6. Sistemik Hastalıklar
- Çölyak hastalığı (glüten intoleransı), Behçet hastalığı, Crohn hastalığı, ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları.
- HIV/AIDS gibi bağışıklık sistemini baskılayan durumlar.
7. Diğer Faktörler
- Sigara içmeyi bırakma döneminde (vücudun adaptasyon süreci).
- Sodyum lauril sülfat (SLS) içeren diş macunlarına karşı hassasiyet.
- Bazı ilaçların (kemoterapi ilaçları, bazı ağrı kesiciler vb.) yan etkisi olarak.
Önemli Not:
Çoğu aft, 1-2 hafta içinde kendiliğinden iyileşir ve zararsızdır. Ancak; - 3 haftadan uzun süren,
- Çok sık tekrarlayan (ayda birkaç kez),
- Çok büyük (1 cm'den geniş) veya çok sayıda olan,
- Ateş, ishal, deri döküntüsü, baş ağrısı gibi başka belirtilerle birlikte görülen,
- İyileşmeyen bir yara şeklinde olan ülserler için mutlaka bir diş hekimi veya kulak-burun-boğaz doktoruna başvurmak gerekir. Altta yatan ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir.
|