Akut Duodenum Ülseri Nedir?
Akut duodenum ülseri, onikiparmak bağırsağı olarak bilinen duodenumun iç yüzeyini (mukoza) döşeyen dokuda ani gelişen, sıklıkla yüzeyel ancak bazen daha derin olabilen bir yara veya erozyondur. Mide asidi ve sindirim enzimlerinin (özellikle pepsin) koruyucu mukoza bariyerine zarar vermesi sonucu oluşur. "Akut" terimi, ani başlangıçlı, genellikle kısa süreli ve şiddetli belirtilere yol açan bir süreci ifade eder. Bu durum, daha uzun süreli ve tekrarlayıcı bir seyir gösteren kronik duodenum ülserinden ayrılır.
Nedenleri ve Tetikleyici Faktörler
- Helicobacter pylori (H. pylori) Enfeksiyonu: En yaygın ve önemli nedendir. Bu bakteri mukoza bariyerini zayıflatır ve asit direncini azaltır.
- Nonsteroid Antiinflamatuar İlaçlar (NSAİİ'ler): Aspirin, ibuprofen, naproksen gibi ağrı kesici ve ateş düşürücüler, mukozayı koruyan prostaglandin sentezini engelleyerek akut ülser riskini önemli ölçüde artırır.
- Aşırı Mide Asidi Üretimi: Bazı hastalıklar (Zollinger-Ellison sendromu gibi) veya faktörler asit üretimini artırabilir.
- Stres: Yoğun fiziksel stres (büyük ameliyatlar, ağır yanıklar, kritik hastalıklar - "Stres Ülseri") veya şiddetli psikolojik stres akut ülser oluşumunu tetikleyebilir.
- Sigara ve Alkol: Mukoza savunmasını bozar ve asit salgısını etkiler.
- Diğer Faktörler: Nadiren radyasyon tedavisi, kokain kullanımı veya diğer enfeksiyonlar da sebep olabilir.
Belirtileri (Semptomlar)
- Karın Ağrısı: En tipik belirtidir. Genellikle göbek üstünde veya sırta vuran, yanma veya kemirme tarzında bir ağrıdır. Açken veya gece ortaya çıkma eğilimindedir ve yemek yemekle veya antiasit ilaçlarla geçici olarak rahatlar.
- Şişkinlik ve Geğirme
- Bulantı ve bazen kusma
- İştahsızlık
- Kanama Belirtileri: Akut ülser kanayabilir. Bu durumda kahve telvesi gibi kusma veya siyah, katran renginde dışkılama (melena) görülebilir. Bu, acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir durumdur.
- Perforasyon (Delinme): Çok şiddetli, ani başlayan karın ağrısı ve "tahta karın" sertliği ile kendini gösteren, hayatı tehdit eden bir komplikasyondur.
Tanı Yöntemleri
- Üst Gastroskopi (Endoskopi): Altın standart tanı yöntemidir. İnce, esnek bir tüp (endoskop) ile yemek borusu, mide ve duodenum direktttttttttttt gözlemlenir. Ülser görülebilir, gerekirse biyopsi alınarakH. pylorivarlığı araştırılır ve kanser riski değerlendirilir.
- H. pylori Testleri: Dışkı antijen testi, nefes testi (üre nefes testi) veya kandan antikor bakılması.
- Görüntüleme: Baryumlu mide-duodenum grafisi (ilaçlı film) daha az tercih edilen bir yöntemdir.
Tedavi Yaklaşımı
- Asit Salgısını Azaltan İlaçlar:
- Proton Pompa İnhibitörleri (PPİ'ler): Omeprazol, pantoprazol, lansoprazol gibi ilaçlar asit üretimini güçlü bir şekilde baskılayarak ülserin iyileşmesini sağlar.
- H2 Reseptör Blokerleri: Famotidin, ranitidin gibi ilaçlar.
- H. pylori Eradikasyon Tedavisi: Tanı konulursa, genellikle iki farklı antibiyotik ve bir PPİ'den oluşan üçlü veya dörtlü bir ilaç kombinasyonu 10-14 gün süreyle kullanılır.
- Mukoza Koruyucu Ajanlar: Sucralfat veya bizmut içeren preparatlar.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- NSAİİ kullanımının kesilmesi veya doktor kontrolünde değiştirilmesi.
- Sigara ve alkolün bırakılması.
- Stres yönetimi teknikleri.
- Baharatlı, asitli yiyecekler gibi şikayetleri artıran gıdalardan kaçınmak (kişiye özel değişir).
- Cerrahi Tedavi: Günümüzde ilaç tedavisi ile çoğu ülser iyileştiğinden, sadece kanama, delinme, tıkanıklık gibi komplikasyonlar geliştiğinde veya ilaca dirençli vakalarda gerekebilir.
Önemli Uyarı
Karın ağrısı, özellikle de siyah dışkılama veya kan kusma gibi belirtiler varsa derhal bir sağlık kuruluşuna başvurmak hayati önem taşır. Akut duodenum ülseri, uygun tedavi ve takip ile genellikle tamamen iyileşebilen bir hastalıktır, ancak tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara yol açabilir. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
