Bağırsak Ülseri Neden Oluşur? Temel Sebepler ve Mekanizmalar
Bağırsak ülseri, genellikle ince bağırsağın ilk bölümü olan duodenumda (onikiparmak bağırsağı) veya midede görülen, mukoza tabakasında oluşan açık yaralardır. Tıbbi literatürde çoğunlukla "peptik ülser" başlığı altında incelenirler. Oluşumları, mide asidi ve sindirim enzimleri gibi saldırgan faktörler ile mide ve bağırsağı koruyan mukoza bariyeri gibi savunma faktörleri arasındaki dengenin bozulması sonucu gerçekleşir.
1. Helicobacter Pylori (H. pylori) Enfeksiyonu
- Bu bakteri, peptik ülser vakalarının büyük çoğunluğundan sorumlu olan en önemli nedendir.
- Mide asidinden korunmak için mide ve duodenum mukozasına yerleşir.
- Yerleştiği bölgede iltihaba (gastrit) ve mukoza tabakasının zayıflamasına neden olur. Zayıflayan mukoza, mide asidi ve pepsin enzimine karşı savunmasız kalır, bu da ülser oluşumuna yol açar.
2. Nonsteroid Antiinflamatuar İlaç (NSAİİ) Kullanımı
- Aspirin, ibuprofen, naproksen, diklofenak gibi ağrı kesici ve iltihap giderici ilaçların uzun süreli veya yüksek dozda kullanımı.
- Bu ilaçlar, mideyi asitten koruyan prostaglandin adlı maddenin üretimini baskılar. Koruyucu mukoza bariyeri zayıflar ve asit mukozaya zarar vererek ülsere neden olur.
3. Mide Asidi Fazlalığı (Hipersekresyon)
- Bazı bireylerde genetik yatkınlık, stres veya diğer faktörlere bağlı olarak aşırı mide asidi üretimi görülebilir.
- Zollinger-Ellison Sendromu gibi nadir bir tümör, aşırı miktarda gastrin hormonu salgılayarak çok şiddetli mide asidi üretimine ve inatçı ülserlere yol açabilir.
4. Savunma Mekanizmalarının Zayıflaması
- Mukoza tabakasının kan dolaşımının bozulması (örneğin şok durumlarında),
- Mukus (sümüksü koruyucu tabaka) üretiminin azalması,
- Mukoza hücrelerinin yenilenme kapasitesinin düşmesi savunmayı zayıflatır.
5. Diğer Katkıda Bulunan Faktörler
- Sigara ve Tütün Kullanımı: Mukoza kan akışını azaltır, iyileşmeyi geciktirir ve H. pylori enfeksiyonunun tedavisini zorlaştırır.
- Aşırı Alkol Tüketimi: Mide mukozasını tahriş edebilir ve asit üretimini artırabilir.
- Stres: Yoğun fiziksel stres (ağır yanıklar, büyük ameliyatlar, kritik hastalıklar) "stres ülseri" denilen duruma yol açabilir. Kronik psikolojik stresin ise tek başına ülsere neden olduğu kanıtlanmamış olsa da, mevcut bir ülserin şiddetlenmesine veya iyileşmesinin gecikmesine katkıda bulunduğu düşünülmektedir.
- Genetik Yatkınlık: Ailesinde ülser öyküsü olan bireylerde risk daha yüksektir.
- Beslenme Alışkanlıkları: Baharatlı yiyecekler doğrudan ülsere neden olmaz ancak var olan ülseri tahriş ederek semptomları şiddetlendirebilir. Kafeinli içecekler asit salgısını artırabilir.
Önemli Not:
Geçmişte ülserin temel nedeni olarak görülen stres ve baharatlı yiyeceklerin, bugün ana nedenler olmadığı anlaşılmıştır. Günümüzde peptik ülserlerin büyük kısmı H. pylori enfeksiyonu veya NSAİİ kullanımı ile açıklanmaktadır. Doğru teşhis (endoskopi, üre nefes testi vb.) ve nedene yönelik tedavi (antibiyotikler, asit baskılayıcı ilaçlar, yaşam tarzı değişiklikleri) ile ülserler başarılı bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Şiddetli karın ağrısı, siyah renkli dışkılama, kan kusma gibi belirtilerde acilen doktora başvurulmalıdır.
|
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
