Bağırsakta Aftöz Ülser (Genellikle Crohn Hastalığı ile İlişkili) Tedavisi Hakkında Kapsamlı Rehber
Bağırsakta görülen aftöz ülserler, sıklıkla inflamatuar bağırsak hastalıklarından (İBH) özellikle Crohn hastalığı ile ilişkilendirilir. Ağızdaki aftlara benzer şekilde, küçük, yüzeyel ve ağrılı ülserlerdir. Tedavisi, altta yatan hastalığın kontrol altına alınmasına, semptomların giderilmesine ve komplikasyonların önlenmesine odaklanır. Kesinlikle kendi kendinize tedavi uygulamayınız; tanı ve tedavi için mutlaka bir gastroenteroloji uzmanına başvurmalısınız.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi, ülserlerin şiddetine, yerleşim yerine (ince bağırsak, kalın bağırsak), altta yatan İBH'nın aktivitesine ve hastanın genel durumuna göre kişiselleştirilir.
- 1. İlaç Tedavileri (Farmakolojik Tedavi)
- 5-ASA Türevleri (Aminosalisilatlar): Hafif-orta şiddetli kolon (kalın bağırsak) ve ileum (ince bağırsak son kısmı) tutulumunda ilk basamak tedavilerdir. Sulfasalazin ve mesalazin (mezalazin) gibi ilaçlar inflamasyonu azaltır.
- Kortikosteroidler (Kortizon): Orta-şiddetli alevlenmelerde hızlı bir şekilde inflamasyonu baskılamak için kullanılır. Uzun süreli kullanım yan etkileri (kemik erimesi, kilo artışı, diyabet riski) nedeniyle genellikle kısa süreli ve idame tedavisi olarak değil, alevlenmeyi kontrol altına almak için reçete edilir. Budesonid gibi daha az sistemik yan etkisi olan formlar da mevcuttur.
- İmmünomodülatörler (Bağışıklık Düzenleyiciler): Kortizon dozunu azaltmak veya kesmek, remisyonu (hastalığın sessiz dönemi) sürdürmek için kullanılır. Azatioprin, 6-merkaptopürin (6-MP) ve metotreksat gibi ilaçları içerir. Etkileri haftalar hatta aylar içinde ortaya çıkabilir.
- Biyolojik Tedaviler: Orta-şiddetli ve steroidlere dirençli hastalıkta, fistül varlığında veya immünomodülatörlere yanıt alınamadığında kullanılan güçlü ilaçlardır. TNF-alfa inhibitörleri (infliksimab, adalimumab), anti-integrinler (vedolizumab) ve interlökin inhibitörleri (ustekinumab) gibi seçenekler mevcuttur. Hastalığın seyrini değiştirebilen önemli tedavilerdir.
- Antibiyotikler: Özellikle perianal (makat çevresi) hastalık veya bakteriyel aşırı çoğalma şüphesi varsa metronidazol veya siprofloksasin gibi antibiyotikler kullanılabilir.
- Semptomatik Tedaviler: Ağrı kesiciler (ancak NSAID grubu ilaçlardan -ibuprofen, naproksen- kaçınılmalıdır, çünkü hastalığı alevlendirebilir), ishal önleyici ilaçlar (doktor kontrolünde) ve demir, B12 vitamini, D vitamini takviyeleri kullanılabilir.
- 2. Beslenme (Diyet) Desteği
- Elementer veya Polimerik Diyetler: Özellikle çocuklarda ve bazı yetişkin hastalarda, ilaç kullanmadan hastalığı remisyona sokmak için özel sıvı formüllü diyetler kullanılabilir. Bağırsağı dinlendirir ve beslenmeyi sağlar.
- Kişiye Özel Diyet: Genel geçer tek bir "Crohn diyeti" yoktur. Hastalar, kendilerinde şikayetlere yol açan tetikleyici gıdaları (baharatlı, lifli, yağlı yiyecekler, laktoz vb.) bir günlük tutarak tespit edebilir. Yetersiz beslenme durumunda destek ürünleri önerilebilir.
- 3. Cerrahi Tedavi
İlaç tedavisine yanıt alınamayan, ciddi komplikasyonlar gelişen (bağırsak tıkanıklığı, masif kanama, fistül, apse, kanser şüphesi) durumlarda başvurulur. Cerrahi, hastalığı tamamen ortadan kaldırmaz; sadece sorunlu bölgeyi çıkarmayı amaçlar. Ameliyat sonrası ilaç tedavisine devam edilmesi genellikle gereklidir.
- 4. Yaşam Tarzı ve Destekleyici Önlemler
- Sigara kesinlikle bırakılmalıdır (Crohn hastalığını şiddetlendirici en önemli faktörlerdendir).
- Stres yönetimi (meditasyon, yoga, terapi) semptom kontrolüne yardımcı olabilir.
- Düzenli, hafif egzersiz yapmak genel sağlığı ve bağırsak hareketlerini olumlu etkiler.
- Doktor önerisiyle probiyotik/prebiyotik kullanımı değerlendirilebilir.
ÖNEMLİ UYARILAR
- Bağırsakta ülserin birçok nedeni olabilir (Crohn, ülseratif kolit, enfeksiyonlar, NSAID kullanımı, behçet hastalığı vb.). Doğru tedavi için doğru tanı şarttır. Tanı endoskopi (kolonoskopi/enteroskopi) ve biyopsi ile konur.
- Yukarıda sayılan ilaçların tümü reçetelidir ve ciddiyetle takip edilmesi gereken doz ve sürelerde, doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
- Tedavi edilmeyen veya kontrol altına alınamayan bağırsak ülserleri, bağırsak daralması (striktür), delinme, fistül (anormal tünel oluşumu), kanama ve beslenme yetersizliği gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Sonuç olarak, bağırsakta aftöz ülser tedavisi, gastroenterolog, diyetisyen ve gerektiğinde cerrahın dahil olduğu multidisipliner ve ömür boyu sürebilen bir yönetim gerektirir. Tedavinin amacı, hastayı mümkün olduğunca uzun süre remisyonda tutmak, yaşam kalitesini yükseltmek ve komplikasyonları önlemektir. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
