Boğaz Ülseri Nedir?
Boğaz ülseri, boğazın arka duvarında (farinks), bademcikler (tonsiller) üzerinde veya yemek borusunun (özofagus) üst giriş kısmında oluşan açık yaralardır. Tıbbi olarak "farinks ülseri" veya "özofagus ülseri" olarak da adlandırılabilirler. Ağız içinde görülen aftlara benzer şekilde, ancak daha derinde ve genellikle daha ağrılı olabilirler. Bu ülserler, mukozanın (boğazı kaplayan koruyucu doku tabakası) çeşitli nedenlerle hasar görmesi sonucu oluşur.
Boğaz Ülserlerinin Belirtileri Nelerdir?
- Yutkunma sırasında şiddetlenen keskin, batıcı veya yanıcı bir ağrı.
- Boğazda sürekli bir ağrı veya rahatsızlık hissi.
- Ses kısıklığı veya konuşmada zorlanma.
- Ağızda kötü bir tat veya kötü nefes kokusu.
- Boyunda lenf bezlerinin şişmesi ve hassasiyet.
- Yutma güçlüğü (disfaji) nedeniyle yemek yeme ve içmede isteksizlik.
- Bazen ateş veya halsizlik (özellikle enfeksiyon kaynaklı ise).
- Nadiren, ülser kanayabilir ve tükürükte veya balgamda kan görülebilir.
Başlıca Nedenleri ve Risk Faktörleri
Boğaz ülserlerinin ortaya çıkmasında tek bir neden yoktur; genellikle birkaç faktör bir arada rol oynar:
- Enfeksiyonlar: En yaygın nedenlerdendir. Viral enfeksiyonlar (özellikle Herpes Simpleks virüsü, Epstein-Barr virüsü, Coxsackie virüsü), bakteriyel enfeksiyonlar (streptokok gibi) ve mantar enfeksiyonları (özellikle Candida, yani pamukçuk) ülsere yol açabilir.
- Travma ve Fiziksel Hasar: Çok sıcak yiyecek/içecekler, sert veya sivri gıdalar (cips, balık kılçığı), kötü takılmış protezler, endoskopi gibi tıbbi işlemler veya yanlışlıkla kimyasal madde yutulması.
- Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GÖRH): Mide asidinin sürekli olarak yemek borusuna ve boğaza kaçması, bu bölgelerde tahriş ve ülser oluşumuna neden olur. Bu, özellikle sabahları daha belirgin boğaz ağrısına yol açabilir.
- Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: Stres, aşırı yorgunluk, kötü beslenme, HIV/AIDS, kanser tedavileri (kemoterapi/radyoterapi) veya otoimmün hastalıklar.
- Kimyasal Tahriş: Sigara içmek, aşırı alkol tüketimi, asitli içecekler ve bazı gargaraların yoğun kullanımı.
- Beslenme Eksiklikleri: B12 vitamini, folik asit, demir veya çinko eksiklikleri.
- Otoimmün Hastalıklar: Behçet hastalığı veya Crohn hastalığı gibi sistemik hastalıkların bir bulgusu olarak ortaya çıkabilir.
- İlaçlar: Bazı ağrı kesiciler (NSAİİ'ler), kemoterapi ilaçları veya bazı antibiyotikler.
Teşhis Nasıl Konur?
Doktor öncelikle hastanın öyküsünü dinler ve fizik muayene yapar. Boğazın görsel olarak incelenmesi (faringoskopi) genellikle ülserin varlığını ve görünümünü doğrulamak için yeterlidir. Ancak altta yatan nedeni belirlemek için ek testler gerekebilir:
- Boğaz Kültürü: Enfeksiyon etkenini (bakteri, mantar) tespit etmek için.
- Kan Testleri: Enfeksiyon belirteçleri, vitamin seviyeleri veya otoimmün hastalık taraması için.
- Endoskopi: Özellikle reflü şüphesi varsa veya ülserin yapısı şüpheli görünüyorsa, yemek borusu ve midenin kamera ile incelenmesi.
- Biyopsi: İyileşmeyen veya şüpheli görünen ülserlerden küçük bir doku örneği alınarak kanser gibi ciddi durumların ekarte edilmesi.
Boğaz Ülseri Tedavisi
Tedavi, altta yatan nedene yöneliktir. Semptomları hafifletmek ve iyileşmeyi hızlandırmak için destekleyici yöntemler uygulanır:
- Enfeksiyon Kaynaklı İse: Antibiyotik (bakteri için), antiviral (virüs için) veya antifungal (mantar için) ilaçlar.
- Reflü Kaynaklı İse: Mide asidini baskılayan ilaçlar (proton pompa inhibitörleri), antiasitler ve yaşam tarzı değişiklikleri (yatmadan önce yemek yememek, baharatlı/yağlı gıdalardan kaçınmak).
- Ağrı Yönetimi: Ağrı kesici ilaçlar, topikal (bölgesel) anestezik içeren gargaralar veya spreyler.
- Destekleyici Bakım: Ilık, yumuşak ve tahriş etmeyen gıdalar tüketmek (yoğurt, püreler), bol sıvı almak, tuzlu su ile gargara yapmak (tahrişi azaltır), sigara ve alkolden kesinlikle uzak durmak.
- Diğer Nedenler: Besin eksikliği varsa takviyeler, otoimmün hastalık varsa immünosupresif tedaviler verilir.
Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
Boğaz ağrısı bir haftadan uzun sürerse, şiddetliyse veya aşağıdaki belirtiler eşlik ediyorsa vakit kaybetmeden bir Kulak Burun Boğaz (KBB) uzmanına veya dahiliye doktoruna başvurmak gerekir:
- Yutkunamayacak kadar şiddetli ağrı veya nefes almada zorluk.
- Ateşin 38.5°C'nin üzerine çıkması.
- Tükürükte veya balgamda kan görülmesi.
- Boyunda şişlik veya sertlik.
- Hızlı kilo kaybı.
- Ülserin 2 hafta içinde iyileşmemesi veya sık sık tekrarlaması.
Özetle
Boğaz ülseri, boğazda oluşan ağrılı yaralardır ve genellikle enfeksiyonlar, reflü veya fiziksel tahriş gibi nedenlerle ortaya çıkarlar. Çoğu vakada altta yatan neden tedavi edildiğinde 1-2 hafta içinde iyileşir. Ancak, inatçı veya tekrarlayan ülserler daha ciddi bir sağlık sorununun işareti olabileceğinden, mutlaka tıbbi değerlendirme gerektirir. Doğru teşhis ve nedene yönelik tedavi ile tamamen iyileşme sağlanabilir. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
