Crohn Hastalığı ve Ülseratif Kolit: Temel Farklar
Crohn hastalığı ve ülseratif kolit, her ikisi de kronik inflamatuar bağırsak hastalığı (İBH) grubunda yer alan, ömür boyu süren ve benzer belirtilere sahip hastalıklardır. Ancak, birçok açıdan birbirinden farklılık gösterirler. Doğru teşhis ve tedavi için bu farkların anlaşılması kritik öneme sahiptir.
1. Tutulum Yeri ve Yayılımı
- Crohn Hastalığı: Sindirim sisteminin ağızdan anüse kadar herhangi bir bölümünü tutabilir. En sık ince bağırsağın son kısmı (ileum) ve kalın bağırsağın başlangıcı etkilenir. Tutulum "atlayan alanlar" (skip lezyonlar) şeklindedir; yani sağlıklı doku bölgeleri arasında hastalıklı alanlar bulunur.
- Ülseratif Kolit: Yalnızca kalın bağırsağı (kolon) ve rektumu tutar. Her zaman rektumdan başlar ve süreklilik göstererek kolonun yukarısına doğru yayılır. İnce bağırsağı asla etkilemez.
2. İltihabın Derinliği ve Yapısı
- Crohn Hastalığı: İltihap, bağırsak duvarının tüm katmanını (mukoza, kas tabakası, seroza) tutar. Bu durum, bağırsak duvarında kalınlaşma, darlık (stenoz), fistül (anormal tünel) ve apse gibi komplikasyonlara yol açabilir.
- Ülseratif Kolit: İltihap yalnızca bağırsağın en iç tabakası olan mukoza ve submukoza ile sınırlıdır. Bu nedenle fistül oluşumu çok nadirdir. Daha çok yüzeyel ülserler, kanama ve mukus artışı görülür.
3. Görüntüleme ve Endoskopi Bulguları
- Crohn Hastalığı: Kolonoskopide "kaldırım taşı" görünümü, derin ülserler, darlıklar ve atlayan lezyonlar tipiktir. İnce bağırsak tutulumu olduğu için MR enterografi veya kapsül endoskopi gibi yöntemler sıklıkla gerekir.
- Ülseratif Kolit: Kolonoskopide, rektumdan başlayan sürekli bir kızarıklık, ödem, kırılganlık (dokunmakla kanama) ve yüzeyel ülserler görülür. "Psödopolipler" (yalancı polipler) sık görülür.
4. Sık Görülen Belirti ve Komplikasyonlar
- Crohn Hastalığı: Karın ağrısı (genellikle sağ alt kadranda), kilo kaybı, ishal (genellikle kansız), yorgunluk. Fistül (özellikle perianal), apse, darlığa bağlı tıkanma, beslenme yetersizlikleri sık komplikasyonlardır.
- Ülseratif Kolit: Kanlı ishal (en ayırt edici belirti), acil dışkılama ihtiyacı (tenesmus), rektal ağrı, karın krampları. Toksik megakolon (kolonun genişlemesi ve delinme riski) ciddi bir komplikasyondur.
5. Cerrahi Tedavi Yaklaşımı
- Crohn Hastalığı: Cerrahi, hastalığı tedavi etmez,komplikasyonları (darlık, fistül) gidermek için uygulanır. Mümkün olduğunca az bağırsak dokusu çıkarılır, çünkü hastalık tekrarlayabilir.
- Ülseratif Kolit: Tüm kolon ve rektumun çıkarılması (proktokolektomi) hastalığı tamamen iyileştirebilen bir seçenektir. Sonrasında ince bağırsaktan bir kese oluşturularak (ileo-anal poş) doğal yoldan dışkılama sağlanabilir.
6. Kanser Riski
- Her iki hastalıkta da uzun süreli ve yaygın kolon tutulumu, kolon kanseri riskini artırır. Düzenli kolonoskopik takip (surveillance) ile erken teşhis esastır. Crohn'da ince bağırsak kanseri riski de hafif artmıştır.
Özet Tablo: Anahtar Farklar
- Tutulum: Crohn - Tüm sindirim sistemi; Ülseratif Kolit - Sadece kolon/rektum.
- Yayılım: Crohn - Atlayıcı, yamalı; Ülseratif Kolit - Sürekli, rektumdan başlayan.
- Derinlik: Crohn - Tüm katman; Ülseratif Kolit - Sadece yüzeysel mukoza.
- Ana Belirti: Crohn - Karın ağrısı, kansız ishal; Ülseratif Kolit - Kanlı ishal.
- Komplikasyon: Crohn - Fistül, darlık; Ülseratif Kolit - Toksik megakolon.
- Cerrahi: Crohn - Hastalığı iyileştirmez; Ülseratif Kolit - İyileştirici olabilir.
Önemli Not:
Bu iki hastalık bazen birbirine o kadar benzer ki, ayırt edilemez. Bu durumda "belirsiz kolit" tanısı konulabilir. Kesin tanı, hastanın öyküsü, fizik muayene, kan ve dışkı testleri, endoskopi ve görüntüleme yöntemlerinin birlikte değerlendirilmesi ile konur. Her iki hastalığın da tedavisinde amaç, iltihabı kontrol altına alarak belirtileri gidermek (remisyon sağlamak) ve komplikasyonları önlemektir. Tedavi planı hastalığın tipine, şiddetine ve tutulum yerine göre kişiselleştirilir. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
