Dil Ülseri (Aft) Nedir?
Dil ülseri, dilin üzerinde veya yan kenarlarında oluşan, genellikle küçük, yuvarlak veya oval, beyaz veya sarımsı merkezli ve kırmızı bir hale ile çevrili ağrılı yaralardır. Tıbbi literatürde sıklıkla "aftöz ülser" veya "aft" olarak adlandırılır. Çoğunlukla zararsız olmakla birlikte, yeme, içme ve konuşmayı oldukça rahatsız edici hale getirebilirler.
Dil Ülserinin Başlıca Nedenleri
Dil ülserlerinin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genellikle bir dizi tetikleyici faktörün bir araya gelmesiyle oluştuğu düşünülmektedir. Bu nedenler temel olarak iki grupta incelenebilir:
1. Yaygın ve Doğrudan Tetikleyiciler (Lokal Faktörler)
- Dil veya ağız içinin fiziksel travması: Sert bir şekilde diş fırçalama, dilin ısırılması, sivri veya kırık bir diş, kötü uyumlu protezler veya braketlerin neden olduğu tahriş.
- Yiyecek ve içeceklerin tahrişi: Özellikle asitli (portakal, limon, domates, sirke), baharatlı ve çok sıcak yiyecek/içecekler.
- Kimyasal tahriş: Bazı diş macunları veya ağız gargaralarında bulunan sodyum lauril sülfat (SLS) gibi maddelere karşı hassasiyet.
- Stres: Yoğun stres ve kaygı, bağışıklık sistemini etkileyerek dil ülserlerinin sık çıkmasına neden olabilir.
2. Altta Yatan Diğer Faktörler (Sistemik Faktörler)
- Beslenme Eksiklikleri: Özellikle demir, çinko, B12 vitamini (kobalamin), folik asit (B9) eksiklikleri sık görülen nedenler arasındadır.
- Hormonal Değişiklikler: Bazı kadınlarda adet dönemi, gebelik veya menopoz sırasında hormonal dalgalanmalara bağlı olarak ortaya çıkabilir.
- Bağışıklık Sistemi Tepkileri: Vücudun kendi ağız içi dokusuna karşı verdiği anormal bir immün yanıt söz konusu olabilir. Bazı otoimmün hastalıklarla (Behçet hastalığı, çölyak hastalığı gibi) ilişkili olabilir.
- Mide-Bağırsak Hastalıkları: Çölyak hastalığı (gluten enteropatisi), Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları.
- Bazı Enfeksiyonlar: Viral (uçuk virüsü-HSV, suçiçeği), bakteriyel veya mantar enfeksiyonları dilde ülsere benzer lezyonlara yol açabilir.
- İlaçlar: Bazı ağrı kesiciler, beta-blokerler, kemoterapi ilaçları veya radyoterapi gibi tedaviler yan etki olarak ağız ülserlerine neden olabilir.
- Gıda Hassasiyetleri veya Alerjiler: Çikolata, kahve, çilek, yumurta, kuruyemiş, peynir gibi belirli gıdalara karşı hassasiyet.
- Sigara İçmek: Sigarayı bırakan kişilerde ilk haftalarda geçici olarak dil ülserleri görülebilir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Çoğu dil ülseri 1-2 hafta içinde kendiliğinden iyileşir. Ancak aşağıdaki durumlarda mutlaka bir doktora (dahiliye, dermatoloji veya kulak-burun-boğaz) başvurmak gerekir: - Ülser 3 haftadan uzun süredir iyileşmiyorsa,
- Çok sık (ayda birkaç kez) tekrarlıyorsa,
- Çok büyükse (1 cm'den geniş) veya aşırı ağrılıysa,
- Ateş, ishal, deri döküntüsü, eklem ağrısı gibi başka belirtiler eşlik ediyorsa,
- Yutma güçlüğüne neden oluyorsa,
- Ağızda yaygın, çok sayıda ülser varsa.
Korunma ve Evde Bakım Önerileri
- Yumuşak kıllı bir diş fırçası kullanın ve dilinizi nazikçe fırçalayın.
- Sodyum lauril sülfat (SLS) içermeyen diş macunlarını tercih edin.
- Asitli, baharatlı, sert ve çok sıcak yiyeceklerden kaçının.
- Stres yönetimi tekniklerini (meditasyon, yoga, nefes egzersizleri) uygulayın.
- Dengeli ve sağlıklı beslenin, vitamin ve mineral eksikliklerinizi kontrol ettirin.
- Ağrıyı hafifletmek için tuzlu su veya karbonatlı su ile ağzı çalkalamak faydalı olabilir. Doktor veya eczacı önerisiyle topikal anestezik veya koruyucu bariyer oluşturan jeller kullanılabilir.
Unutulmamalıdır ki, dil ülserleri nadiren ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir. Uzun süreli ve inatçı ülserlerde altta yatan nedenin araştırılması için mutlaka bir sağlık uzmanına danışılmalıdır. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
