Dilde aftöz ülser neden oluşur?

Ağız içinde özellikle dil üzerinde ortaya çıkan, ağrılı ve tekrarlayıcı olabilen bu küçük yaralar, günlük yaşam kalitesini etkileyen yaygın bir sağlık sorunudur. Oluşumunda travmalardan beslenme alışkanlıklarına, stresten sistemik hastalıklara kadar pek çok faktör rol oynayabilir.

Konu kakkında 1 soru soruldu ve cevaplandı

Aftöz Ülser Nedir?

Aftöz ülserler, halk arasında "aft" veya "pamukçuk" olarak da bilinen, ağız içinde (dil, yanak içi, dudak içi, diş eti, yumuşak damak gibi bölgelerde) ortaya çıkan küçük, yuvarlak veya oval, beyaz veya sarımsı merkezli, kırmızı ve iltihaplı bir hale ile çevrili ağrılı yaralardır. Genellikle 1-2 hafta içinde iz bırakmadan iyileşirler, ancak tekrarlayıcı özellikte olabilirler (tekrarlayan aftöz stomatit).

Dilde Aftöz Ülser Oluşumunun Başlıca Nedenleri

Dilde aft oluşumu genellikle tek bir nedene bağlı değildir; çoğunlukla birkaç faktörün bir araya gelmesiyle tetiklenir. Ana nedenler şu şekilde gruplandırılabilir:

Travma ve Fiziksel Yaralanmalar: En sık görülen tetikleyicilerdendir. Dilin ısırılması, sert yiyecekler (cips, sert ekmek kabuğu gibi), keskin kenarlı yiyecekler, kırık veya çarpık dişler, uyumsuz protezler veya diş tellerinin sürtmesi, çok sıcak yiyecek/içeceklerin yanığı dilde aft oluşumuna zemin hazırlar.
Bağışıklık Sistemi Tepkileri: Vücudun bağışıklık sisteminin, henüz tam olarak anlaşılamamış bir mekanizmayla, ağız mukozasındaki bazı proteinlere veya yabancı maddelere aşırı tepki vermesi sonucu oluşabilir. Stres, yorgunluk, uykusuzluk gibi bağışıklığı zayıflatan durumlar bu süreci tetikleyebilir.
Beslenme Eksiklikleri ve Gıda Hassasiyetleri:
- Vitamin ve Mineral Eksiklikleri: Özellikle B12 vitamini, demir, folik asit (B9) ve çinko eksiklikleri aft oluşumuyla sıkıca ilişkilidir.
- Gıda Hassasiyetleri: Bazı kişilerde çikolata, kahve, çilek, yumurta, peynir, kuruyemiş (özellikle ceviz), baharatlı veya asitli yiyecekler (domates, turunçgiller, sirke) aftları tetikleyebilir.
Hormonal Değişiklikler: Özellikle kadınlarda adet dönemi öncesi, hamilelik veya menopoz gibi hormonal dalgalanmaların olduğu zamanlarda aft çıkma olasılığı artar.
Sistemik Hastalıklar: Bazı hastalıklar ağızda aft şeklinde belirti verebilir:
- Çölyak hastalığı (gluten intoleransı),
- İnflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn hastalığı, ülseratif kolit),
- Behçet hastalığı,
- HIV/AIDS gibi bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklar.
Bakteri ve Virüsler: Aftlar bulaşıcı değildir, ancak bazı viral veya bakteriyel enfeksiyonlar vücut direncini düşürerek ya da doğrudan mukozayı etkileyerek aft oluşumunu kolaylaştırabilir.
Diş Macunu ve Ağız Bakım Ürünleri: İçerdikleri "sodyum lauril sülfat" (SLS) gibi köpürtücü kimyasallar, bazı kişilerde ağız mukozasını tahriş ederek aft oluşumuna neden olabilir.
Sigara: İlginç bir şekilde, sigara içenlerde daha az görüldüğü bildirilse de, sigarayı bırakan kişilerde ilk dönemlerde aft çıkması sık görülen bir durumdur. Bunun nedeni, sigaranın ağız mukozasını kalınlaştırıcı etkisinin ortadan kalkması olabilir.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Aftlar genellikle zararsızdır ve kendiliğinden geçer. Ancak aşağıdaki durumlarda mutlaka bir doktora (dermatolog, kulak-burun-boğaz uzmanı veya diş hekimi) danışmak gerekir:

Aft çok büyükse (1 cm'den büyük) veya alışılmadık bir yerdeyse,
2-3 hafta içinde iyileşme belirtisi göstermiyor veya kötüleşiyorsa,
Çok sık tekrarlıyorsa (ayda birkaç kez),
Ağrı dayanılmaz boyuttaysa ve yeme-içmeyi engelliyorsa,
Ateş, ishal, deri döküntüleri, baş ağrısı veya eklem ağrısı gibi başka belirtiler eşlik ediyorsa,
Aft sayısı çok fazlaysa (birden fazla).

Korunma ve Tedaviye Yönelik İpuçları

Korunma: Tetikleyici yiyeceklerden kaçının. Yumuşak bir diş fırçası kullanın, ağız hijyenine özen gösterin. SLS içermeyen diş macunlarını tercih edebilirsiniz. Stres yönetimi teknikleri uygulayın. Dengeli beslenin, özellikle B vitamini kompleksleri, demir ve çinko içeren gıdalar tüketin.
Tedavi: Tedavi genellikle semptomları hafifletmeye yöneliktir. Doktorunuz ağrı kesici ve iltihap giderici gargaralar, kortikosteroid içeren merhemler veya ağız içi bariyer oluşturan koruyucu jeller önerebilir. Altta yatan bir besin eksikliği veya sistemik hastalık tespit edilirse, ona yönelik tedavi uygulanır.

Özetle

Dildeki aftöz ülserler, çoğunlukla travma, stres, beslenme eksiklikleri ve bağışıklık sistemi tepkileri gibi bir dizi faktörün birleşimi sonucu ortaya çıkar. Çoğu kısa sürede kendiliğinden iyileşse de, şiddetli, inatçı veya sık tekrarlayan durumlarda altta yatan nedenin araştırılması için bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap