Dilde Ülser (Aft) Nedir?
Dilde ülser, halk arasında genellikle "aft" olarak bilinen, dilin üzerinde veya kenarlarında oluşan küçük, ağrılı, yuvarlak veya oval şekilli yaralardır. Genellikle zararsızdırlar ve 1-2 hafta içinde kendiliğinden iyileşirler, ancak yemek yemeyi, konuşmayı ve hatta su içmeyi oldukça rahatsız edici hale getirebilirler.
Dilde Ülserin Başlıca Nedenleri
Dilde ülserlerin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genellikle tetikleyici bir dizi faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bu nedenler şu şekilde gruplandırılabilir:
- Travma ve Fiziksel Hasar: En yaygın nedenlerdendir.
- Dilin yanlışlıkla ısırılması.
- Sert veya sivri uçlu yiyecekler (cips, sert ekmek kabuğu gibi).
- Kırık veya keskin kenarlı dişler, uyumsuz takma dişler veya braketler.
- Çok sıcak yiyecek/içeceklerin neden olduğu yanıklar.
- Aşırı sert diş fırçalama veya dilin kazara fırçayla tahriş edilmesi.
- Beslenme Eksiklikleri ve Gıda Hassasiyetleri:
- Demir, çinko, folik asit (B9 vitamini) ve B12 vitamini eksiklikleri.
- Asitli veya baharatlı gıdalar (domates, turunçgiller, sirke, acı biber) bazı kişilerde tetikleyebilir.
- Çikolata, kahve, çilek, yumurta, peynir gibi belirli gıdalara karşı hassasiyet.
- Hormonal Değişiklikler:
- Özellikle kadınlarda adet dönemi öncesi veya sırasında.
- Stres ve Anksiyete:
- Duygusal stres, bağışıklık sistemini etkileyerek aft oluşumunu tetikleyebilir.
- Bağışıklık Sistemi Tepkileri:
- Vücudun, henüz tam anlaşılamayan nedenlerle, dildeki sağlıklı hücrelere saldırması.
- Otoimmün hastalıklar (Behçet hastalığı, Çölyak hastalığı gibi).
- Enfeksiyonlar:
- Bazı viral (uçuk virüsü - HSV, suçiçeği) veya bakteriyel enfeksiyonlar.
- Ağız içi mantar enfeksiyonları (pamukçuk).
- Sistemik Hastalıklar:
- Çölyak hastalığı (gluten intoleransı), inflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn, ülseratif kolit).
- Bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar (HIV/AIDS).
- Sigara:
- Sigara içmek ağız dokusunu tahriş edebilir. İlginç bir şekilde, sigarayı bırakan bazı kişilerde ilk haftalarda geçici olarak aft görülebilir.
- İlaçlar:
- Bazı ağrı kesiciler, beta-blokerler, kemoterapi ilaçları veya radyoterapi ağız içi yaralara neden olabilir.
Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
Dildeki ülserler genellikle endişe gerektirmez. Ancak aşağıdaki durumlarda mutlaka bir doktora (dahiliye, dermatoloji veya diş hekimi) danışmak gerekir:
- Ülser 2 hafta içinde iyileşmezse veya sürekli tekrarlıyorsa.
- Olağandışı büyükse (1 cm'den büyük).
- Ağrı, dayanılmaz hale gelirse ve reçetesiz ilaçlarla kontrol edilemezse.
- Yeme-içmeyi imkansız hale getirerek yetersiz beslenmeye yol açarsa.
- Ateş, ishal, deri döküntüsü, baş ağrısı gibi başka belirtiler eşlik ediyorsa.
- Ülserin kenarları düzensiz, sert ve kabarık bir görünümdeyse (bu durum daha ciddi bir durumun işareti olabilir).
Evde Uygulanabilecek Rahatlatıcı Yöntemler
- Tuzlu Su Gargarası: Bir bardak ılık suya yarım çay kaşığı tuz ekleyerek günde birkaç kez gargara yapmak, iyileşmeyi hızlandırabilir ve enfeksiyonu önleyebilir.
- Yumuşak ve Hafif Gıdalar: Baharatlı, asitli, sert ve tuzlu gıdalardan kaçının. Yoğurt, püre, çorba gibi yiyecekler tercih edin.
- Buz Uygulaması: Buz küpünü ülsere doğrudan tutmak veya soğuk su içmek geçici olarak uyuşturucu ve ağrı kesici etki sağlar.
- Ağız Hijyeni: Yumuşak kıllı bir diş fırçası kullanın ve alkolsüz, tahriş etmeyen ağız gargaralarını tercih edin.
- Reçetesiz Aft İlaçları: Eczanelerden alınabilecek aft kremleri veya jelleri, bariyer oluşturarak ağrıyı azaltabilir.
Özetle
Dilde ülser, çoğunlukla stres, travma, beslenme eksiklikleri veya hassasiyetler gibi günlük faktörlerden kaynaklanan yaygın bir sorundur. Tetikleyicilerinizi gözlemlemek ve bunlardan kaçınmak, tekrarlamaları önlemede anahtar rol oynar. Ancak inatçı, sık tekrarlayan veya olağandışı görünen yaralar için profesyonel tıbbi değerlendirme şarttır. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
