Et yiyen ülser nedir?

"Et yiyen ülser" olarak bilinen durum, tıbbi adıyla nekrotizan fasiit,nadir görülen ancak son derece ciddi ve hızla ilerleyen bir bakteriyel enfeksiyondur. Enfeksiyon, derinin altındaki yumuşak dokuları, özellikle de kasları çevreleyen ve besleyen bağ dokusu katmanı olan "fasya"yı hızla tahrip eder (nekroz). Bu tahribat, dokuların hızla ölmesine ve adeta "yeniyormuş" gibi görünmesine neden olduğu için bu şekilde adlandırılır. Erken teşhis ve agresif tedavi hayat kurtarıcıdır.

Nedenleri ve Risk Faktörleri

Enfeksiyon genellikle bir deri yarasından (kesik, sıyrık, böcek ısırığı, cerrahi kesi, yanık vb.) vücuda giren bakterilerden kaynaklanır. Bazen belirgin bir giriş yolu da olmayabilir.

• En Sık Görülen Bakteriler: A Grubu Streptokoklar ("et yiyen bakteri" olarak medyada en çok bu suçlanır) ve Staphylococcus aureus'dur. Ancak genellikle birden fazla bakteri türünün (polimikrobiyal) bir arada bulunduğu enfeksiyonlardır.
• Başlıca Risk Faktörleri:
• Zayıflamış bağışıklık sistemi (diyabet, kanser, kemoterapi almak, HIV/AIDS)
• Kronik hastalıklar (özellikle diyabet, böbrek veya karaciğer hastalığı)
• Periferik damar hastalığı
• Obezite
• Alkol ve sigara kullanımı
• Deri bütünlüğünün bozulduğu yaralanmalar veya cerrahi işlemler
• İleri yaş

Belirti ve Semptomlar

Erken evrelerde sıradan bir deri enfeksiyonu (selülit) ile karıştırılabilir, ancak belirtiler çok hızlı (saatler içinde) şiddetlenir.

• Erken Belirtiler:
• Ani başlayan, şiddetli ve orantısız ağrı (görünüme göre çok daha fazla ağrı hissi)
• Kızarıklık, şişlik ve sıcaklık artışı
• Ateş, titreme, halsizlik (sistemik enfeksiyon belirtileri)
• İlerleyen Belirtiler (24-48 saat içinde):
• Kızarıklığın hızla mor, mor-siyah veya koyu renge dönüşmesi
• Deride içi sıvı dolu kabarcıklar (büller) veya siyah noktalar (nekroz belirtisi) oluşması
• Dokunma hissinde azalma veya uyuşukluk (sinirlerin hasar görmesi nedeniyle)
• Halsizlik, baş dönmesi, şok tablosu (septik şok)

Teşhis ve Tedavi

Teşhis: Klinik muayene (belirtilerin hızı ve şiddeti çok önemli ipuçlarıdır), kan testleri, görüntüleme (MRI, BT) ve kesin tanı için cerrahi müdahale sırasında alınan doku örneğinin (biyopsi) mikroskobik incelemesi ile konur.

Komplikasyonlar ve Prognoz

Nekrotizan fasiit hızla septik şoka, çoklu organ yetmezliğine ve ölüme yol açabilir. Ölüm oranı %20-30 civarındadır. Hayatta kalanlarda ise yaygın doku kaybına bağlı şekil bozuklukları, uzuv kaybı ve enfeksiyon bölgesinde fonksiyon kaybı gibi kalıcı sakatlıklar görülebilir.

Önlem

Kesin bir önleme yolu olmamakla birlikle riski azaltmak için:

• Özellikle diyabet gibi risk faktörünüz varsa, en ufak yaraları bile ciddiye alın ve iyi temizleyin.
• Yaraları temiz ve kuru tutun, uygun şekilde kapatın.
• Enfeksiyon belirtisi (artan kızarıklık, şişlik, ağrı, ateş) görürseniz derhal tıbbi yardım alın.
• Bağışıklık sisteminizi güçlü tutmaya çalışın.

Sonuç olarak, "et yiyen ülser" tıbbi bir acil durumdur. Belirtilerin hızla kötüleştiği her türlü deri enfeksiyonunda vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna, tercihen bir acil servise başvurmak hayati önem taşır.