Gastrik ülser nasıl oluşur?

Midenin iç yüzeyinde oluşan yaralar olarak bilinen gastrik ülser, koruyucu mekanizmaların zayıflaması ve tahrip edici faktörlerin baskın gelmesi sonucu ortaya çıkar. Bu süreç, yaygın iki ana nedene dayanır ve yaşam tarzı faktörleriyle şekillenir.

Konu kakkında 1 soru soruldu ve cevaplandı

Gastrik Ülser Nedir?

Gastrik ülser, mide zarının (mukoza) bütünlüğünün bozulması ve derinleşerek doku kaybı oluşturmasıdır. Halk arasında "mide ülseri" olarak bilinir. Mide asidi ve sindirim enzimleri, bu hasarlı bölgeyi daha da aşındırarak yaranın büyümesine ve şiddetli ağrılara yol açar. Ülser, sadece midede değil, onikiparmak bağırsağında (duodenal ülser) da sık görülür.

Gastrik Ülser Nasıl Oluşur? Temel Mekanizma

Sağlıklı bir midede, mide zarını koruyan (mukus tabakası, bikarbonat salgısı, hücre yenilenmesi gibi) faktörler ile mide zarına zarar veren faktörler (asit, pepsin enzimi) arasında hassas bir denge vardır. Gastrik ülser, bu dengenin koruyucu faktörler aleyhine bozulması sonucu oluşur. Yani mide, kendi asidik salgılarına karşı savunmasız kalır ve kendini sindirmeye başlar.

Gastrik Ülser Oluşumunun Başlıca Nedenleri

Helicobacter pylori (H. pylori) Enfeksiyonu: Gastrik ülserlerin en yaygın nedenidir (%50-70). Bu bakteri, mide asidinden korunmak için mide mukus tabakasının altına yerleşir. Burada iltihaba (gastrit) neden olur ve mideyi koruyan mukus tabakasını zayıflatır. Ayrıca mide asit üretimini de etkileyerek mide duvarının aside maruz kalmasını kolaylaştırır.
Non-Steroid Anti-Inflamatuar İlaçlar (NSAİİ'ler): Gastrik ülserlerin ikinci büyük nedenidir. Aspirin, ibuprofen, naproksen gibi ağrı kesici ve iltihap giderici ilaçlar, mide koruyucu mukus üretimini azaltır ve mide duvarının direncini düşürür. Özellikle uzun süreli ve yüksek doz kullanımda risk artar.
Aşırı Mide Asidi Üretimi (Hipersekresyon): Zollinger-Ellison sendromu gibi nadir durumlarda veya bazı bireysel yatkınlıklarda mide asidi aşırı üretilir. Bu durumda koruyucu mekanizmalar yetersiz kalabilir.
Diğer Önemli Faktörler:
Sigara: Mide kan akışını azaltır, mukus üretimini bozar ve ülser iyileşmesini geciktirir.
Alkol: Aşırı tüketimi mide mukozasını doğrudan tahriş edebilir ve koruyucu bariyeri zayıflatır.
Stres: Kritik hastalığı olanlarda görülen "stres ülserleri" (yoğun bakım ünitesinde yatan hastalarda) fiziksel stresin etkisiyle oluşur. Günlük psikolojik stresin tek başına ülsere neden olduğu kanıtlanmamış olsa da, var olan bir ülserin şiddetlenmesine veya iyileşmesinin gecikmesine katkıda bulunabilir.
Genetik Yatkınlık: Ailesinde ülser öyküsü olanlarda risk daha yüksektir.
Beslenme Alışkanlıkları: Baharatlı yiyecekler ülsere neden olmaz, ancak var olan bir ülseri tahriş ederek semptomları (ağrı, yanma) şiddetlendirebilir. Kafeinli içecekler mide asidi üretimini artırabilir.

Oluşum Süreci (Patogenez)

1. Tahribatın Başlaması: H. pylori enfeksiyonu veya NSAİİ kullanımı gibi bir nedenle mide koruyucu bariyeri zayıflar. 2. Asit ve Pepsin Etkisi: Korunmasız kalan mide mukozası, mide asidi (hidroklorik asit) ve pepsin (protein sindiren enzim) ile doğrudan temas eder. 3. Doku Hasarı ve Ülserasyon: Asit ve enzimler mide duvarının yüzeysel katmanlarını aşındırmaya başlar. Bu erozyon derinleşerek kas tabakasına kadar ulaşabilir ve ülser adını alır. 4. İyileşme ve Tekrarlama: Vücut ülseri onarmaya çalışır, ancra altta yatan neden (örn. H. pylori) tedavi edilmezse veya tahrip edici faktörler (örn. sigara) devam ederse ülser kronikleşebilir ve tekrarlayabilir.

Sonuç ve Önemli Uyarı

Gastrik ülser, artık neredeyse her zaman tedavi edilebilir bir hastalıktır. Anahtar, altta yatan nedeni bulmaktır. H. pylori varlığı testlerle (nefes testi, endoskopi, dışkı testi) tespit edilirse, antibiyotik tedavisi ve asit baskılayıcı ilaçlarla kökten tedavi mümkündür. NSAİİ kaynaklı ülserlerde ise bu ilaçların kesilmesi veya mide koruyucu ilaçlarla birlikte kullanılması esastır.

Şiddetli ve devam eden mide ağrısı, yanma, bulantı, kusma, iştahsızlık, kilo kaybı veya siyah renkli dışkılama gibi belirtileriniz varsa, kesinlikle kendi kendinize tedavi uygulamayın ve bir gastroenteroloji uzmanına başvurun. Tedavi edilmeyen ülserler, mide kanaması, delinme (perforasyon) veya mide çıkışında tıkanıklık gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap