Gastrit, Reflü ve Ülser: Sindirim Sisteminin Yaygın Üçlüsü
Mide yanması, ağrı, şişkinlik ve hazımsızlık gibi şikayetler birçok insanın ortak sorunudur. Bu belirtiler sıklıkla birbiriyle karıştırılan gastrit, reflü ve ülser hastalıklarının işareti olabilir. Her ne kadar benzer semptomlar gösterse de, bu üç durum farklı mekanizmalarla, farklı bölgelerde ortaya çıkar ve farklı şekillerde tedavi edilir. İşte bu üç hastalığın temel farkları:
1. Tanım ve Etkilenen Bölge
- Gastrit: Midenin iç yüzeyini kaplayan ve onu asitten koruyan "mukoza" tabakasının iltihaplanması veya tahriş olması durumudur. Doğrudan mide duvarını etkiler. Akut (ani başlangıçlı) veya kronik (uzun süreli) olabilir.
- Reflü (Gastroözofageal Reflü Hastalığı - GÖRH): Bir hastalıktan ziyade bir "mekanik" problemdir. Mide içeriğinin (asit, safra, gıda) yemek borusuna (özofagus) geri kaçmasıdır. Asıl etkilenen bölge yemek borusudur. Sürekli hale geldiğinde yemek borusunda tahriş ve iltihaplanmaya (özofajit) yol açar.
- Ülser (Peptik Ülser): Gastritin daha ileri bir aşaması olarak düşünülebilir. Mide veya onikiparmak bağırsağı (duodenum) mukozasında, mide asidi ve sindirim sıvılarının neden olduğu, sıyrık veya yara şeklindeki doku kaybıdır. Gastrit yüzeysel bir iltihapken, ülser derin bir yaradır.
2. Başlıca Nedenleri
- Gastrit:
- Helicobacter pyloribakterisi (en yaygın neden)
- Uzun süreli ve yüksek doz NSAİİ (aspirin, ibuprofen gibi ağrı kesiciler) kullanımı
- Aşırı alkol tüketimi
- Stres (ağır yanık, büyük ameliyat, travma sonrası)
- Otoimmün hastalıklar
- Reflü:
- Mide ile yemek borusu arasındaki kapakçığın (alt özofagus sfinkteri) gevşek veya zayıf olması (en temel neden)
- Mide fıtığı (hiatal herni)
- Şişmanlık, hamilelik (karın içi basıncı artıran durumlar)
- Yağlı, baharatlı, asitli gıdalar, çikolata, kahve, sigara
- Ülser:
- Helicobacter pylorienfeksiyonu (çoğu duodenum ülserinin nedeni)
- NSAİİ ilaçların uzun süreli kullanımı (çoğu mide ülserinin nedeni)
- Nadir olarak aşırı asit üretimi (Zollinger-Ellison sendromu)
3. Belirti ve Şikayetlerdeki Farklılıklar
- Gastrit: Üst karın bölgesinde (epigastrium) yanma, ağrı, rahatsızlık hissi, şişkinlik, erken doyma, bulantı, kusma. Ağrı genellikle yemekle birlikte artar.
- Reflü: Göğüs kafesinin arkasında yanma hissi (heartburn), ağza acı-ekşi su veya yemek gelmesi (regürjitasyon), yutma güçlüğü, geçmeyen öksürük, ses kısıklığı, boğazda takılma hissi. Şikayetler özellikle yemekten sonra, eğilirken veya uzanırken artar.
- Ülser: Mide veya onikiparmak bağırsağı bölgesinde kemirici, yakıcı, açlıkla artan bir ağrı. Mide ülserinde ağrı yemek yemekle artarken, duodenum (onikiparmak bağırsağı) ülserinde yemek yemekle azalır (1-2 saat sonra tekrar başlar). Ciddi durumlarda kanama (kahve telvesi gibi kusma, siyah renkli dışkılama) veya delinme (ani, şiddetli karın ağrısı) görülebilir.
4. Teşhis Yöntemleri
- Gastrit ve Ülser: Kesin tanı için en güvenilir yöntem üst gastrointestinal sistem endoskopisi (gastroskopi) dir. Bu işlemle mide ve onikiparmak bağırsağı direktttttttttttt gözlemlenir, gerekirse biyopsi (doku örneği) alınır. AyrıcaH. pyloritesti (nefes, dışkı veya kan testi) yapılır.
- Reflü: Çoğunlukla hasta öyküsü ve fizik muayene ile tanı konur. Şikayetler tipiktir. Tedaviye verilen yanıt tanıyı destekler. Endoskopi, komplikasyonları (Barrett özofagusu, darlık) değerlendirmek veya şikayetleri tedaviye rağmen devam eden hastalarda yapılır. Baryumlu grafiler veya pH monitorizasyonu gibi yöntemler de kullanılabilir.
5. Tedavi Yaklaşımları
- Gastrit ve Ülser:
- H. pylorisaptanırsa, antibiyotikler ve mide asit salgısını azaltan ilaçlardan oluşan kombina tedavisi uygulanır.
- NSAİİ kaynaklı ise bu ilaçlar kesilir veya doktor kontrolünde değiştirilir, koruyucu ilaçlar başlanır.
- Asit baskılayıcı ilaçlar (proton pompa inhibitörleri, H2 reseptör blokerleri) kullanılır.
- Ülserde tedavi süresi daha uzundur ve iyileşmenin endoskopi ile kontrolü gerekebilir.
- Reflü:
- Öncelikle yaşam tarzı değişiklikleri: Kilo verme, yatmadan 3-4 saat önce yemek yememe, yatak başını yükseltme, tetikleyici gıdalardan kaçınma.
- Asit baskılayıcı ilaçlar (proton pompa inhibitörleri) ana tedavidir.
- İlaç tedavisine yanıt vermeyen, komplikasyon gelişen veya ilaç kesildiğinde şikayetleri hemen nüks eden hastalarda cerrahi (fundoplikasyon) seçeneği düşünülebilir.
Özet Tablo:
Gastrit: Mide iç yüzeyinin İLTİHABI. Nedeni çoğunlukla H. pylori veya ilaçlar. Ağrı yemekle artar.
Reflü: Mide içeriğinin YEMEK BORUSUNA KAÇMASI. Nedeni kapakçık gevşekliği. Göğüste yanma ve ağıza acı su gelmesi tipiktir.
Ülser: Mide veya onikiparmak bağırsağında DERİN YARA. Gastritin ilerlemiş hali. Açlık ağrısı ve kanama riski vardır.
Sonuç: Bu üç hastalık birbiriyle ilişkili olabilir (örneğin, şiddetli reflü özofajite yol açabilir, tedavi edilmeyen gastrit ülsere dönüşebilir) ve bazen aynı hastada birlikte görülebilir. Benzer şikayetleriniz olduğunda, doğru tanı ve tedavi için mutlaka bir gastroenteroloji uzmanına başvurmanız önemlidir. Kendi kendine teşhis koymak ve gelişigüzel ilaç kullanmak, özellikle ülser gibi ciddi bir durumu maskel |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
