Genital Ülser Ayırıcı Tanısı: Düşünülmesi Gereken Hastalıklar
Genital ülserler, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan (CYBE) otoimmün hastalıklara, travmadan malignitelere kadar uzanan geniş bir yelpazede nedene sahip olabilen lezyonlardır. Doğru tanı, uygun tedavi, komplikasyonların önlenmesi ve bulaşın kontrolü açısından kritik öneme sahiptir. Ayırıcı tanıda öncelikle sık görülen CYBE'ler düşünülse de, diğer nedenler de mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.
I. Sık Görülen Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar (CYBE)
- Herpes Simpleks Virüs (HSV) Enfeksiyonu (Genital Herpes): En sık görülen genital ülser nedenidir. Tekrarlayan, ağrılı, küçük veziküllerin (içi sıvı dolu kabarcık) açılarak yüzeyel ülserlere dönüşmesiyle karakterizedir. Sistemik semptomlar (ateş, halsizlik) ve bölgesel lenf bezlerinde şişlik eşlik edebilir.
- Şankroid (Haemophilus ducreyi): Yumuşak, ağrılı, derin ve kirli görünümlü ülserlerle seyreder. Ülser tabanı kanamaya meyillidir. Genellikle ağrılı lenfadenopati (şişmiş ve ağrılı kasık lenf bezleri) ile birlikte görülür.
- Frengi (Sifiliz - Treponema pallidum): Primer sifilizde "şankr" adı verilen tipik ülser görülür. Genellikle ağrısız, temiz tabanlı, sert kenarlı, tek ve yuvarlak/oval şekillidir. Bölgesel lenf bezleri şiş ancak ağrısızdır. Tanıda karanlık saha mikroskobisi ve serolojik testler kullanılır.
- Lenfogranüloma Venereum (LGV - Chlamydia trachomatis L1-L3 serotipler): Başlangıçta küçük, ağrısız bir papül veya ülser şeklinde başlar, kısa sürede iyileşir ve genellikle fark edilmez. Asıl belirti, haftalar sonra gelişen, çok ağrılı, büyüyen ve fistülize olabilen lenfadenopatidir (özellikle tek taraflı).
- Granüloma İnguinale (Donovanoz - Klebsiella granulomatis): Yavaş ilerleyen, ağrısız, kanamaya meyilli, et kırmızısı renkte ve temiz görünümlü ülserlerle karakterizedir. Ülserler yayılma eğilimindedir.
II. Diğer Enfeksiyöz Nedenler
- Molluscum Contagiosum: Genellikle ülser yapmaz, ancak ortası göbekli, küçük, parlak papüller şeklindedir. Travma veya kaşıma sonucu sekonder enfeksiyon gelişebilir.
- İnfeksiyöz Mononükleoz (EBV): Nadiren genital ülserlere neden olabilir.
- Fungal Enfeksiyonlar (Örn. Histoplazmoz): İmmün yetmezliği olan hastalarda düşünülmelidir.
- Behçet Hastalığı: Enfeksiyöz olmamakla birlikte, tekrarlayan oral ve genital ülserlerle karakterize sistemik bir vaskülittir. Genital ülserler genellikle ağrılı, derin ve iz bırakarak iyileşir. Göz ve cilt bulguları eşlik edebilir.
III. Enfeksiyöz Olmayan Nedenler
- Travma/Friksiyon: Cinsel ilişki, kaza veya kendine zarar verme davranışı sonucu oluşabilir. Öykü tanıda anahtardır.
- İlaç Reaksiyonları (Fixed Drug Eruption): Belirli bir ilacın alımından sonra hep aynı yerde (genital bölge dahil) kızarıklık, bül veya ülser gelişmesidir. Sülfonamidler, tetrasiklinler, NSAİİ'ler sık suçlanır.
- İnflamatuar Deri Hastalıkları:
- Liken Planus: Özellikle eroziv formu vulvada ve peniste ağrılı ülserlere neden olabilir.
- Pemfigus Vulgaris / Büllöz Pemfigoid: Otoimmün büllöz hastalıklar, genital bölgede bül ve ülserlerle kendini gösterebilir.
- Maligniteler:
- Skuamöz hücreli karsinom, vulva, penis veya anal bölge kanserleri kronik, iyileşmeyen, düzensiz kenarlı ülserler şeklinde ortaya çıkabilir. Özellikle yaşlı hastalarda ve uzun süredir devam eden lezyonlarda mutlaka biyopsi düşünülmelidir.
Ayırıcı Tanıda Yaklaşım ve Değerlendirme
- Öykü: Ülserin başlangıç şekli, süresi, ağrı varlığı, tekrarlayıcı olup olmadığı, sistemik semptomlar, cinsel öykü, ilaç kullanımı, seyahat öyküsü ve altta yatan hastalıklar sorgulanmalıdır.
- Fizik Muayene: Ülserin sayısı, yeri, şekli, kenar özellikleri, tabanı, ağrılı olup olmadığı ve bölgesel lenf bezlerinin durumu dikkatle değerlendirilmelidir.
- Tanısal Testler:
- Laboratuvar: Karanlık saha mikroskopisi (sifiliz), PCR (HSV, LGV), kültür (şankroid), seroloji (sifiliz, HSV).
- Biyopsi: Özellikle atipik görünümlü, tedaviye yanıt vermeyen veya şüpheli malign lezyonlarda mutlaka yapılmalıdır. Behçet hastalığı ve malignitelerin tanısında altın standarttır.
- Hasta Yönetimi: Çoğu CYBE'nin eş zamanlı olarak bulunabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle, genital ülser şikayeti olan hastalarda diğer CYBE'ler (HIV, hepatit B, gonore, klamidya) açısından da tarama yapılması önerilir.
Sonuç
Genital ülser ayırıcı tanısı multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Enfeksiyöz nedenler (özellikle CYBE'ler) öncelikli olarak düşünülmeli ve uygun testlerle doğrulanmalıdır. Ancak, atipik özellikler gösteren veya standart tedavilere yanıt vermeyen olgularda enfeksiyöz olmayan nedenler (Behçet hastalığı, ilaç reaksiyonları, maligniteler) mutlaka akılda tutulmalı ve gerekirse dermatoloji, romatoloji veya jinekoloji/üroloji konsültasyonu ile ileri tetkik (biyopsi gibi) yapılmalıdır.
|
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
