Genital Ülser Nedir?
Genital ülser, cinsel organlar (penis, vulva, vajina girişi, anüs çevresi) veya kasık bölgesinde ortaya çıkan, deri veya mukoza bütünlüğünün bozulduğu açık yaralardır. Genellikle ağrılı olmakla birlikte, bazen ağrısız da olabilir. Bu yaralar, altta yatan ciddi bir enfeksiyonun veya başka bir sağlık sorununun belirtisi olabileceğinden, mutlaka tıbbi değerlendirme gerektirir.
Genital Ülserin Başlıca Nedenleri
Genital ülserlerin büyük çoğunluğu cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan (CYBE) kaynaklanır. Ancak diğer enfeksiyonlar veya otoimmün hastalıklar da neden olabilir.
- Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar (CYBE):
- Herpes Simpleks Virüsü (HSV - Genital Uçuk): En sık görülen genital ülser nedenidir. HSV tip 2 ve daha az sıklıkla HSV tip 1 neden olur. Küçük, ağrılı, içi sıvı dolu kabarcıklar şeklinde başlar, ardından bu kabarcıklar patlayarak yüzeysel, ağrılı ülserlere dönüşür. Ataklar halinde tekrarlayabilir.
- Sifiliz (Frengi):Treponema pallidumbakterisinin neden olduğu bu hastalığın ilk evresinde, genellikle ağrısız, sert kenarlı, tabanı temiz görünümlü bir ülser (şankr) ortaya çıkar. Ülser kendiliğinden iyileşse de hastalık vücutta ilerlemeye devam eder.
- Şankroid (Yumuşak Çıban):Haemophilus ducreyibakterisinin neden olduğu, ağrılı, yumuşak kenarlı, düzensiz ve derin ülserlerdir. Genellikle çok sayıda olabilir ve bölgesel lenf bezlerinde şişlik ve ağrı eşlik eder.
- Lenfogranüloma Venereum (LGV):Chlamydia trachomatis'in belirli tiplerinin neden olduğu bu hastalık, başlangıçta küçük ve geçici bir ülsere neden olur, ardından lenf bezlerinde şiddetli şişme ve iltihaplanmaya yol açar.
- Granüloma İnguinale (Donovanoz):Klebsiella granulomatisbakterisinin neden olduğu, ilerleyici, ağrısız, kanamalı ve etli görünümlü ülserlerdir.
- Diğer Enfeksiyonlar:
- Molluskum Kontagiosum: Virüs kaynaklı olup, genellikle küçük, göbekli kabartılar şeklindedir, nadiren ülsere dönüşebilir.
- Fungal (Mantar) Enfeksiyonlar: Şiddetli mantar enfeksiyonları deride çatlamalara ve ülser benzeri lezyonlara yol açabilir.
- Otoimmün ve İnflamatuar Hastalıklar:
- Behçet Hastalığı: Tekrarlayan ağız ve genital ülserlerle karakterize sistemik bir hastalıktır. Genital ülserler genellikle derin, ağrılı ve iz bırakarak iyileşir.
- Liken Planus: Kaşıntılı, mor renkli döküntülerle seyreden bir cilt hastalığıdır. Genital bölgede ağrılı erozyonlara ve ülserlere neden olabilen bir formu mevcuttur.
- Travma veya Fiziksel Tahriş:
- Cinsel ilişki sırasında oluşan sürtünme veya travmalar, ağda/tıraş gibi epilasyon yöntemleri, dar giysilerin sürtmesi, alerjik reaksiyonlar (lateks, spermisit, sabun, parfüm) ve yanıklar küçük yaralanmalara ve ardından ülserlere yol açabilir.
- Diğer Nedenler:
- Bazı ilaçların (örn. bazı kemoterapi ilaçları) yan etkileri, deri kanserleri (örn. skuamöz hücreli karsinom), Crohn hastalığı gibi bağırsak hastalıklarının genital bölgeyi tutması nadir de olsa genital ülser nedeni olabilir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Genital bölgede herhangi bir yara, kabarcık veya ülser fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir dermatolog, kadın hastalıkları ve doğum uzmanı (jinekolog) veya ürolog 'a başvurmak çok önemlidir. Özellikle aşağıdaki belirtiler varsa acil değerlendirme gerekir:
- Ateş, titreme, kas ağrısı gibi genel hastalık belirtilerinin eşlik etmesi
- Ülserin hızla büyümesi veya çok sayıda olması
- Şiddetli ağrı
- Kasıkta ağrılı şişlikler (lenf bezi büyümesi)
- İlişki sonrası partnerde de benzer şikayetlerin olması
Tanı ve Tedavi
- Tanı: Doktor fizik muayene yapar. Ülserin görünümü, sayısı ve yeri önemli ipuçları sağlar. Kesin tanı için ülserden sürüntü alınarak mikroskopik inceleme, kültür, PCR testi veya kan testleri (özellikle sifiliz için) istenebilir.
- Tedavi: Tedavi, altta yatan nedene göre planlanır. Bakteriyel enfeksiyonlarda (sifiliz, şankroid, LGV) antibiyotik, viral enfeksiyonlarda (herpes) antiviral ilaçlar kullanılır. Otoimmün hastalıklarda ise kortikosteroidler ve bağışıklık sistemini düzenleyici ilaçlar gerekebilir. Tedavi süresince cinsel perhiz önerilir ve partner(ler) in de muayene ve gerekirse tedavi edilmesi, yeniden bulaşmayı önlemek açısından hayati önem taşır.
Korunma Yolları
- Prezervatif (kondom) kullanımı, CYBE'lerden korunmada en etkin yöntemdir (ancak ülserin olduğu tüm alanları örtmeyebilir).
- Cinsel partner sayısının sınırlandırılması.
- Düzenli cinsel sağlık taramaları yaptırmak.
- Genital bölge temizliğine dikkat etmek, tahriş edici ürünlerden kaçınmak.
- Herpes gibi tekrarlayıcı enfeksiyonu olanlar, atak dönemlerinde cinsel temastan kaçınmalıdır.
Sonuç olarak, genital ülser önemli bir sağlık sorununun işareti olabilir. Kendiliğinden geçmesini beklemek yerine, doğru tanı ve uygun tedavi için mutlaka bir uzmana danışılmalıdır. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
