Göz Ülseri (Kornea Ülseri) Nedir?
Göz ülseri, gözün ön kısmında bulunan saydam tabakanın (kornea) yüzeyinde oluşan açık bir yara veya enfeksiyonlu lezyondur. Tıbbi adı "korneal ülser"dir. Kornea, göze gelen ışığı odaklamak ve gözü dış etkenlerden korumak gibi hayati işlevlere sahiptir. Bu nedenle ülser, görme kaybına kadar gidebilen ciddi bir göz acil durumu olarak kabul edilir. Erken teşhis ve doğru tedavi büyük önem taşır.
Göz Ülserinin Başlıca Nedenleri
Göz ülserlerinin çoğu enfeksiyon kaynaklıdır, ancak enfeksiyon dışı nedenler de olabilir.
- Enfeksiyonlar: En yaygın nedendir. Bakteriler (özellikle kontakt lens kullanıcılarında), virüsler (herpes simpleks, herpes zoster), mantarlar (özellikle bitki materyali ile temas sonrası veya steroid göz damlası kullanımında) ve parazitler (Acanthamoeba - genellikle kontakt lens solüsyonu ile uygun olmayan temizlik sonucu) ülsere yol açabilir.
- Kontakt Lens Kullanımı: En önemli risk faktörlerinden biridir. Lensleri uzun süre takmak, gece lensle uyumak, uygun olmayan solüsyonlarla temizlemek, lens kutusunu değiştirmemek veya suyla (yüzme, duş) temas ettirmek, mikropların korneaya yerleşmesi için ortam hazırlar.
- Göz Travması veya Yaralanması: Bir cisimle göze alınan darbe, kimyasal yanık, sıcak yanık veya göze kaçan yabancı cisimler (talaş, metal parçası, bitki dalı) korneada bir açıklık oluşturarak enfeksiyon kapmasına neden olabilir.
- Kuru Göz Sendromu: Şiddetli kuru göz, korneanın koruyucu tabakasını zayıflatarak ülser gelişimine zemin hazırlayabilir.
- Göz Kapağı Problemleri: Göz kapağının içe dönmesi (entropion) nedeniyle kirpiklerin sürekli korneayı tahriş etmesi veya göz kapağını kapatamama (lagoftalmi) sonucu korneanın kuruması ülsere yol açabilir.
- Otoimmün ve Sistemik Hastalıklar: Romatoid artrit, Sjögren sendromu, lupus gibi bağışıklık sistemi hastalıkları korneayı etkileyebilir. Ayrıca şeker hastalığı (diyabet) ve ciddi A vitamini eksikliği de riski artırır.
- Göz Yüzeyinin Bütünlüğünün Bozulması: Kimyasal yanıklar veya termal yanıklar sonrası.
Göz Ülserinin Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler aniden ortaya çıkabilir ve hızla şiddetlenebilir:
- Şiddetli göz ağrısı ve batma hissi
- Gözde kızarıklık
- Gözden sulanma veya akıntı (irinli olabilir)
- Bulanık veya azalmış görme
- Işığa karşı aşırı hassasiyet (fotofobi)
- Gözde bir şey varmış hissi (yabancı cisim hissi)
- Göz kapağında şişlik
- Beyaz veya grimsi bir leke (ülser alanı) korneada çıplak gözle görülebilir.
Göz Ülseri Nasıl Teşhis Edilir?
Göz doktoru (oftalmolog) şu yöntemlerle teşhis koyar:
- Detaylı Göz Muayenesi: Özel bir mikroskop (slit lamba) ile kornea büyütülerek incelenir. Ülserin yeri, derinliği ve boyutu değerlendirilir.
- Göz Boyası (Floresein) Testi: Göze damlatılan özel bir sarı-yeşil boya, korneadaki çizik ve ülserleri parlak yeşil renkte ortaya çıkarır.
- Kültür Testi: Özellikle şiddetli, derin veya tedaviye yanıt vermeyen ülserlerde, ülserden küçük bir örnek alınarak laboratuvarda kültür yapılır. Bu, enfeksiyona neden olan mikroorganizmanın (bakteri, mantar vb.) kesin olarak belirlenmesini ve hangi ilacın etkili olacağını (antibiogram) gösterir.
Göz Ülseri Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi, ülserin nedenine, büyüklüğüne, derinliğine ve şiddetine bağlıdır. Amaç enfeksiyonu kontrol altına almak, iltihabı azaltmak, ağrıyı dindirmek, korneada skar (leke) oluşumunu en aza indirmek ve görme kaybını önlemektir.
- Antibiyotik, Antiviral veya Antifungal Göz Damlaları: Enfeksiyonun nedeni belirlenene kadar geniş spektrumlu damlalar başlanır. Kültür sonucuna göre tedavi özelleştirilir. İlk günlerde damlalar saatte bir gibi çok sık aralıklarla (hatta gece boyunca) kullanılabilir.
- Kortikosteroid (Steroid) Göz Damlaları: Enfeksiyon kontrol altına alındıktan sonra, iltihabı ve skar oluşumunu azaltmak için dikkatli bir şekilde eklenebilir. Yanlış kullanımı enfeksiyonu kötüleştirebileceğinden mutlaka doktor kontrolünde olmalıdır.
- Ağızdan İlaç Tedavisi: Çok şiddetli veya derin ülserlerde, damlalara ek olarak ağızdan antibiyotik veya antiviral haplar verilebilir.
- Ağrı Kesici İlaçlar: Göz damlaları veya ağızdan alınan ilaçlarla ağrı kontrol altına alınmaya çalışılır.
- Göz Dinlendirilmesi: Tedavi süresince kontakt lens kullanımı kesinlikle durdurulur. Bazen gözün üzerine kapama (göz bandı) yapılması önerilebilir, ancak bu bazı ülser tiplerinde (özellikle bakteriyel) sakıncalı olabileceğinden doktor önerisi olmadan yapılmamalıdır.
- Cerrahi Müdahale: İlaç tedavisine yanıt vermeyen, çok derin, korneayı delecek kadar ilerlemiş veya iyileşme sonrası görüşü ciddi şekilde engelleyen bir skar (lekelenme) bırakan ülserlerde gerekebilir. Uygulanan cerrahi yöntemler şunlardır:
- Korneal Debridman: Ülser çevresindeki ölü veya enfekte dokuların temizlenmesi.
- Kornea Nakli (Keratoplasti): Hasarlı kornea dokusunun bir donörden alınan sağlıklı kornea dokusu ile değiştirilmesi. Tam kat (penetran) veya kısmi kat (lameller) olabilir.
Korunma Yolları
- Kontakt lenslerle asla uyumayın. Lenslerin temizliği, saklanması ve değişim sürelerine harfiyen uyun. Lenslerinizi suyla temas ettirmeyin.
- Gözünüze herhangi bir travma veya yabancı cisim kaçması durumunda ovuşturmayın, hemen bir göz doktoruna başvurun.
- Göz enfeksiyonu (konjonktivit) geçiriyorsanız, ellerinizi sık sık yıkayın ve gözlerinize dokunmaktan kaçının.
- Kuru göz şikayetiniz varsa, doktorun önereceği suni gözyaşı damlalarını düzenli kullanın.
- Gözlerinizi kimyasallardan veya zararlı UV ışınlarından koruyucu gözlüklerle koruyun.
- Herpes simpleks (uçuk) geçmişiniz varsa, stres ve güneş ışığı gibi tetikleyicilerden kaçının. Gözünüzde kızarıklık ve batma olduğunda vakit kaybetmeden doktora gidin.
Sonuç
Göz ülseri, gözde şiddetli ağrı, kızarıklık ve görme bulanıklığı ile kendini gösteren acil bir durumdur. Özellikle kontakt lens kullanıcıları yüksek risk altındadır. Erken dönemde doğru tedavi edilmezse kalıcı görme kaybına neden olabilir. Bu nedenle yukarıdaki belirtilerden herhangi biri ortaya çıktığında, zaman kaybetmeden bir göz hastalıkları uzmanına başvurmak hayati önem taşır. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
