Gözde Ülser (Kornea Ülseri) Nedir?
Gözde ülser, tıbbi adıyla "kornea ülseri", gözün en ön kısmında yer alan saydam ve kubbe şeklindeki kornea tabakasında açık bir yara oluşması durumudur. Kornea, ışığı odaklamak ve gözü dış etkenlerden korumak gibi hayati işlevlere sahiptir. Ülser, bu tabakanın bütünlüğünün bozulmasıdır ve acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir göz problemidir. Tedavi edilmezse görme kaybına kadar ilerleyebilir.
Gözde Ülser Nasıl Oluşur? (Oluşum Mekanizması ve Nedenleri)
Kornea ülseri genellikle bir dizi olayın sonucunda gelişir. Süreç şu şekilde işler:
- 1. Kornea Bütünlüğünün Bozulması (Başlangıç Aşaması): İlk adım, korneanın koruyucu dış epitel tabakasında mikroskobik veya daha büyük bir hasar oluşmasıdır. Bu hasara yol açan başlıca faktörler:
- Travma: Göze gelen bir darbe, yabancı cisim (metal talaşı, ağaç dalı, toz, kontakt lens kırıntısı), kimyasal yanık veya aşırı UV ışığına maruziyet (kaynak yapma, güneş lambası).
- Kuru Göz: Gözyaşı yetersizliği, korneayı kurutarak ve besleyemediği için epitel tabakasını zayıflatır ve enfeksiyona açık hale getirir.
- Göz Kapağı Problemleri: Göz kapağının tam kapanmaması (lagoftalmi) veya kirpiklerin göze sürtünmesi (trikiyazis) korneada sürekli tahrişe neden olur.
- Yanlış Kontakt Lens Kullanımı: Bu, en sık görülen nedenlerden biridir. Lenslerin uzun süre takılması (özellikle gece uyurken), uygun olmayan solüsyonlarla temizlenmesi, hijyen eksikliği veya suyla temas ettirilmesi, korneayı tahriş eder ve mikropların yapışıp çoğalması için ideal bir ortam yaratır.
- 2. Enfeksiyon veya İltihabın Yerleşmesi (Gelişim Aşaması): Hasar görmüş kornea epiteli, normalde gözü koruyan bariyeri kaybeder. Bu açık kapıdan aşağıdaki patojenler veya etkenler girerek enfeksiyona (mikrobik ülser) veya şiddetli inflamasyona (steril ülser) neden olur:
- Bakteriler: En yaygın nedendir. Özellikle Pseudomonas aeruginosa (kontakt lens kullanıcılarında çok tehlikeli) ve Staphylococcus aureus sık görülür. Hızlı ilerler.
- Virüsler: Herpes simpleks (uçuk virüsü) ve herpes zoster (zona) virüsleri tekrarlayıcı ve derin ülserlere yol açabilir.
- Funguslar (Mantarlar): Bitki materyaliyle olan travmalardan (örneğin ağaç dalının göze çarpması) sonra görülür. Tedavisi zordur.
- Acanthamoeba: Özellikle kontakt lens kullanıcılarında, lenslerin musluk suyuyla teması sonucu bulaşan bir parazittir. Çok ağrılı ve inatçı bir ülsere neden olur.
- Steril (Enfeksiyöz Olmayan) Nedenler: Otoimmün hastalıklar (romatoid artrit, lupus gibi), alerjik reaksiyonlar veya şiddetli göz kuruluğu da korneada ülsere yol açabilir. Burada mikrop yoktur, ancak vücudun kendi bağışıklık sistemi veya tahriş korneaya zarar verir.
- 3. Doku Yıkımı ve Ülser Oluşumu (Sonuç Aşaması): Yerleşen mikroorganizmalar veya iltihabi süreç, kornea dokusunu (stroma) sindiren enzimler salgılar. Bu, korneada bir krater (çukur) şeklinde doku kaybına, yani ülsere neden olur. Bu bölge saydamlığını kaybeder, beyaz veya grimsi bir görünüm alır. İltihap ve ödem, gözde şiddetli ağrı, kızarıklık, bulanık görme ve ışığa hassasiyete yol açar.
Risk Faktörleri Nelerdir?
- Kontakt lens kullanımı (özellikle hijyen kurallarına uymamak)
- Göz kuruluğu
- Göz travması öyküsü
- Göz enfeksiyonu geçirmiş olmak (özellikle herpes)
- Bağışıklık sistemini zayıflatan durumlar (diyabet, HIV, kemoterapi)
- Göz kapağı enfeksiyonları (blefarit) veya yapısal problemleri
- Kortizonlu göz damlası kullanımı (enfeksiyon riskini artırır)
- Vitamin A eksikliği
Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler aniden başlayabilir ve şiddetlidir: - Gözde şiddetli ağrı ve batma hissi
- Gözde yoğun kızarıklık
- Görmede bulanıklık veya azalma
- Gözden sulanma veya akıntı (irinli olabilir)
- Işığa aşırı hassasiyet (fotofobi)
- Göz kapağında şişlik
- Gözde bir şey varmış hissi (yabancı cisim hissi)
- Beyaz veya grimsi bir lekenin göz bebeğinde görülmesi (ilerlemiş durumlarda)
Sonuç ve Önemi
Kornea ülseri, gözün saydamlığını kalıcı olarak bozabilecek bir skar (leke) bırakarak görme kaybına neden olabilir. Enfeksiyon derinleşirse korneada delinme (perforasyon) ve enfeksiyonun göz içine yayılması (endoftalmi) gibi çok ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Bu nedenle yukarıdaki belirtiler ortaya çıktığında, acilen bir göz hastalıkları uzmanına başvurmak hayati önem taşır. Erken ve doğru tanı (muayene ve gerekirse kornea kazıntı kültürü) ile uygun tedavi (yoğun antibiyotik/antiviral/antifungal damlalar, ağızdan ilaçlar, hatta cerrahi) genellikle başarılı sonuçlar verir. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
