İleumda Aftöz Ülserler: Görülme Durumları ve Klinik Önem
İleum, ince bağırsağın son ve en uzun bölümüdür. Bu bölgede görülen aftöz ülserler (küçük, yüzeysel, oval şekilli ülserler) genellikle altta yatan sistemik bir hastalığın veya spesifik bir durumun belirtisidir. Mukoza zarında tekrarlayıcı, ağrılı ülserler şeklinde ortaya çıkarlar. İleal lokalizasyon, ağızda görülen sıradan aftlardan farklı olarak daha ciddi bir patolojiye işaret edebilir.
İleumda Aftöz Ülser Görülen Başlıca Durumlar:
- İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları (İBH): En sık ilişkili olduğu durumlardır.
- Crohn Hastalığı: İleum, Crohn hastalığının en sık tuttuğu bölgedir. Hastalığın karakteristik bulgularından biri, longitudinal ülserler ve bunların arasında kalan ödemli mukozanın oluşturduğu "kaldırım taşı" görünümüdür. Bu ülserler derin, lineer ve aftöz başlangıçlı olabilir. Terminal ileum tutulumu çok tipiktir.
- Ülseratif Kolit: Genellikle kolonu tutar, ancak "backwash ileitis" denilen, kolon inflamasyonunun terminal ileuma geriye doğru yayılımı durumunda ileumda da yüzeysel ülserler görülebilir.
- Enfeksiyöz Enteritler: Bazı akut enfeksiyonlar ileal mukozada ülserasyona neden olabilir.
- Yersinia enterocolitica: Özellikle terminal ileumu tutan, lenfoid hiperplazi ve ülserlere yol açan bir bakteriyel enfeksiyondur. Sıklıkla akut ileit ve lenfadenit yapar.
- Tüberküloz (İleal Tüberküloz): Genellikle pulmoner tüberkülozun yayılımı sonucu oluşur. İleocekal bölgeyi tutar, transvers ülserler ve lenf nodu tutulumu ile karakterizedir. Crohn hastalığı ile karışabilir.
- CMV (Sitomegalovirüs) Enfeksiyonu: Özellikle immün yetmezliği (AIDS, organ nakli sonrası) olan hastalarda yaygın, derin ve kanamalı ülserlere neden olabilir.
- Enterik ateş (Tifo): Salmonella typhi enfeksiyonu ileal Peyer plaklarında ülserasyon yapabilir.
- İlaç İlişkili Ülserler: Bazı ilaçlar direktttttttttttt mukozal hasarla veya vasküler etkilerle ileal ülsere yol açabilir.
- NSAİİ'ler (Nonsteroidal Antiinflamatuar İlaçlar): Özellikle uzun süreli ve yüksek doz kullanımda, ince bağırsak mukozasında (sıklıkla ileumda) "NSAİİ enteropatisi" denilen duruma neden olurlar. Bu, erozyon, ülser, striktür ve hatta perforasyonla sonuçlanabilen multipl ülserlerle karakterizedir.
- Kemoterapötik ajanlar, potasyum klorür tabletleri da mukozal irritasyon yapabilir.
- Vasküler Yetmezlik / İskemi:
- Mezenterik iskemi (ateroskleroz, emboli, vaskülit gibi nedenlerle) bağırsak duvarında nekroz ve ülserasyona yol açar. İnce bağırsağın distal kısımları da etkilenebilir.
- Otoimmün ve Sistemik Hastalıklar:
- Behçet Hastalığı: Sistemik bir vaskülittir. Ağız ve genital ülserlerin yanı sıra gastrointestinal sistemi de (en sık ileocekal bölge) tutabilir. Derin, yuvarlak, delici tarzda ülserler yapabilir ve perforasyon riski yüksektir.
- Çölyak Hastalığı: Primer olarak proksimal ince bağırsağı tutsa da, şiddetli veya refrakter formlarında tüm ince bağırsak boyunca ülserler (ülseratif jejunoileitis) gelişebilir.
- Maligniteler:
- Lenfoma veya adenokarsinom gibi malign tümörler ülseratif lezyonlar şeklinde kendini gösterebilir.
- Diğer Nadir Nedenler:
- Eozinofilik Gastroenterit: Mukozal, muskuler veya serozal tutulumla gidebilir. Mukozal formda inflamasyon ve ülserasyon görülebilir.
- Radiasyon Enteriti: Pelvik veya abdominal radyoterapi sonrası, ışın alanındaki ileumda akut veya kronik inflamasyon, erozyon ve ülserler oluşabilir.
- Meckel Divertikülü: İçinde ektopik gastrik mukoz bulunabilir ve asit salgısına bağlı olarak çevresindeki ileal mukozada ülser gelişebilir.
Klinik Yaklaşım ve Tanı:
İleal aftöz ülserler genellikle karın ağrısı (özellikle sağ alt kadranda), ishal, kilo kaybı, bazen gizli veya aşikar gastrointestinal kanama gibi spesifik olmayan semptomlara neden olur. Tanıda altın standır, görüntüleme ve endoskopidir.
- İleokolonoskopi: Terminal ileuma kadar ilerletilerek ülserlerin doğrudan görülmesi, biyopsi alınması ve histopatolojik inceleme için en değerli yöntemdir.
- Kapsül Endoskopi: İleokolonoskopi ile ulaşılamayan proksimal ve orta ileum bölgelerindeki ülserleri tespit etmede çok etkilidir.
- Görüntüleme: BT (Bilgisayarlı Tomografi) veya MR Enterografi, bağırsak duvar kalınlaşması, ülserasyon, fistül veya striktür gibi komplikasyonları gösterebilir.
- Laboratuvar: Enfeksiyon taraması, İBH için inflamatuar belirteçler (CRP, sedimentasyon), otoantikor testleri altta yatan nedene yönelik ipuçları verebilir.
Önemli Not:
İleumda saptanan aftöz ülserler asla sıradan bir bulgu olarak değerlendirilmemelidir. Özellikle Crohn hastalığı, Behçet hastalığı veya NSAİİ enteropatisi gibi ciddi patolojilerin erken belirtisi olabilir. Nedene yönelik doğru tanı konulması, uygun tedavinin planlanması ve komplikasyonların (stenoz, fistül, perforasyon) önlenmesi açısından hayati öneme sahiptir. Hastaların multidisipliner (gastroenteroloji, radyoloji, patoloji) bir yaklaşımla değerlendirilmesi gerekir. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
