Kalın bağırsak ülseri neden oluşur?

Kalın bağırsak ülserleri, sindirim sisteminin bu önemli bölümünün iç yüzeyinde ortaya çıkan yaralardır. Bu durum tek başına bir hastalıktan ziyade, çok çeşitli altta yatan sorunların bir sonucu veya belirtisi olarak gelişir. Ülserlerin ortaya çıkışı, genellikle bağırsak duvarını koruyan mekanizmalar ile bu yapıya zarar veren faktörler arasındaki hassas dengenin bozulmasıyla ilişkilidir.

Konu kakkında 1 soru soruldu ve cevaplandı

Kalın Bağırsak Ülserinin Oluşum Nedenleri

Kalın bağırsak (kolon) ülseri, kolon mukozasında (iç yüzeyinde) oluşan yaralardır. Tek bir hastalığa özgü değildir; altta yatan çeşitli sağlık sorunlarının bir belirtisi veya sonucu olarak ortaya çıkabilir. Oluşum mekanizması genellikle bağırsak duvarını koruyan faktörler ile bu korumayı bozan saldırgan faktörler arasındaki dengenin bozulmasıdır.

En Yaygın ve Önemli Nedenler

İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları (İBH): En sık nedenlerdir. Kronik iltihabın bağırsak duvarında hasara yol açmasıyla ülserler oluşur.
- Ülseratif Kolit: Neredeyse klasik nedenidir. Hastalık genellikle rektumdan başlar ve kolonun iç yüzeyini sürekli bir şekilde tutar. İltihap ve ülserler yüzeysel katmanlardadır.
- Crohn Hastalığı: Tüm sindirim kanalını tutabilir, ancak kalın bağırsak da sık etkilenir. Ülserler daha derin, "serpinti tarzında" ve bağırsak duvarının tüm katmanlarını etkileyebilir.
Enfeksiyonlar (Enfektif Kolitler): Bakteri, virüs veya parazitlerin neden olduğu akut iltihaplar ülsere yol açabilir.
- Bakteriyel:Clostridium difficile(antibiyotik kullanımına bağlı gelişen psödomembranöz kolit),Shigella,Salmonella,Campylobacter,E. colitürleri.
- Amipli Dizanteri:Entamoeba histolyticaparaziti derin, "flask şeklinde" ülserler yapabilir.
İskemik Kolit: Özellikle yaşlılarda görülür. Kalın bağırsağa giden kan akımının azalması (genellikle düşük tansiyon, kalp yetmezliği, damar tıkanıklığı nedeniyle) sonucu bağırsak dokusu hasar görür ve ülserleşir. Genellikle dalak fleksurası ve inen kolon bölgesini etkiler.
İlaçlar:
- Nonsteroid Antiinflamatuar İlaçlar (NSAİİ): Aspirin, ibuprofen, naproksen gibi ağrı kesiciler. Sistemik etkileriyle bağırsak koruyucu prostaglandin sentezini azaltarak ülsere neden olabilirler. Bazen "NSAİİ koliti" olarak adlandırılır.
- Kemoterapi İlaçları: Bağırsak mukozasına direktttttttttttt toksik etki.
- Potasyum Klorür Tabletleri, Alendronat gibi ilaçlar lokal tahrişe neden olabilir.
Radyasyon Koliti: Karın veya pelvik bölgeye uygulanan radyoterapi (ışın tedavisi) sonrası, tedavi alanındaki kalın bağırsakta geç dönemde iltihap ve ülserler gelişebilir.
Divertikülit: Kolondaki divertikül adı verilen cepleşmelerin iltihaplanması durumunda, çevresindeki dokuda ülserasyon görülebilir.
Kanser ve Diğer Nedenler: Nadiren kolon kanserleri veya lenfomalar ülserli bir görünümde olabilir. Ayrıca vaskülit (damar iltihabı), Behçet hastalığı, lösemi gibi sistemik hastalıkların bir bulgusu olarak da kalın bağırsak ülserleri ortaya çıkabilir.

Oluşum Mekanizması (Patogenez)

Ülser oluşumu genellikle şu süreçleri içerir:

Mukozal Bariyerin Bozulması: Enfeksiyon ajanları, ilaçlar veya otoimmün süreçler bağırsağın koruyucu mukus tabakasına ve epitel hücrelerine zarar verir.
İltihabi Sürecin Aktivasyonu: Bağışıklık sistemi hücreleri (nötrofiller, lenfositler) aktive olur ve iltihap aracıları (sitokinler) salgılanır. Bu süreç, İBH'da olduğu gibi kontrolsüz ve kronik hale gelebilir.
Doku Hasarı: İltihap, oksidan stres ve enzimler (proteazlar) nedeniyle bağırsak dokusunda erozyon (yüzeysel aşınma) ve ardından ülser (daha derin yara) gelişir. İskemide ise direktttttttttttt oksijen yetersizliği hücre ölümüne neden olur.
İyileşmenin Gecikmesi: Altta yatan neden devam ettikçe (kronik iltihap, tekrarlayan iskemi atakları gibi) ülser iyileşemez ve kronikleşir.

Risk Faktörleri

İBH için aile öyküsü.
İleri yaş (iskemik kolit ve divertikülit riski artar).
Uzun süreli veya yüksek doz NSAİİ kullanımı.
Bağışıklık sisteminin baskılanması (kortizon kullanımı, kemoterapi, HIV/AIDS).
Damar hastalıkları (ateroskleroz, kalp yetmezliği).
Yakın zamanda geçirilmiş antibiyotik kullanımı (C. difficileriski).
Kontamine su/gıda tüketimi (enfeksiyon riski).

Sonuç

Kalın bağırsak ülseri, basit bir mide ülseri gibi tek bir nedene bağlı değildir. Tanı ve tedavi, altta yatan asıl nedenin belirlenmesine odaklanır. Tekrarlayan veya açıklanamayan karın ağrısı, kanlı/mukuslu ishal, kilo kaybı gibi belirtiler varsa, mutlaka bir gastroenteroloji uzmanına başvurulmalı ve kolonoskopi gibi görüntüleme yöntemleri ile değerlendirilmelidir. Tedavi nedene yöneliktir; iltihap giderici ilaçlar, bağışıklık sistemini düzenleyici tedaviler, antibiyotikler veya nadiren cerrahi müdahale gerekebilir.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap