Kolonda Aftöz Ülser Nedir?
Kolonda aftöz ülser, kalın bağırsağın (kolon) iç yüzeyini döşeyen mukoza tabakasında görülen, küçük, sığ ve genellikle ağrılı yaralardır. "Aftöz" terimi, ağızda sık görülen aftlara (pamukçuk) benzer görünüm ve özellikler taşıdıklarını ifade eder. Bunlar, ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi klasik inflamatuar bağırsak hastalıklarından (İBH) farklı bir kategori olarak değerlendirilir.
Özellikleri ve Görünümü:
- Boyut: Genellikle 3-5 mm çapında, nadiren 1 cm'yi geçer.
- Görünüm: Keskin kenarlı, merkezi sarı-beyaz fibrin birikintili (nekrotik), etrafı kırmızı bir hale (eritem) ile çevrili sığ ülserlerdir.
- Yaygınlık: Tek başına veya gruplar halinde görülebilirler.
- Yerleşim: En sık sağ kolon (çekum ve yükselen kolon) olmak üzere kolonun herhangi bir bölgesinde bulunabilirler.
Belirtileri:
Belirtiler, ülserlerin sayısına ve yerine göre değişiklik gösterebilir. Sıklıkla şunlar görülür: - Karın ağrısı (özellikle sağ alt kadranda)
- Rektal kanama veya dışkıda gizli kan
- İshal veya dışkılama alışkanlığında değişiklik
- Nadiren, çok sayıda ülser varlığında demir eksikliği anemisi gelişebilir.
Nedenleri ve İlişkili Durumlar:
Kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genellikle altta yatan başka bir durumla ilişkilidir veya "idiopatik" (sebebi bilinmeyen) olarak sınıflandırılır. İlişkili olabilecek durumlar şunlardır: - İlaçlar: Özellikle nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ'ler), bazı kemoterapi ilaçları.
- Enfeksiyonlar: Bakteriyel (Salmonella, Shigella, E. coli), viral (CMV, HSV) veya paraziter enfeksiyonlar sonrası gelişebilir.
- Vaskülit: Behçet hastalığı (kolon tutulumu nadirdir ancak tipik aftöz ülserler yapar) ve diğer sistemik vaskülitler.
- İdyopatik: Herhangi bir neden saptanamayan, izole kolon aftöz ülser sendromu.
- Diğer: Radyasyon, iskemik hasar veya alerjik reaksiyonlar.
Tanı Nasıl Konulur?
Tanı, klinik belirtiler ve özellikle kolonoskopi ile konur. Kolonoskopi sırasında: - Ülserler direktttttttttttt olarak görülür ve karakteristik görünümleri tanıyı kuvvetlendirir.
- Mutlaka ülser kenarından biyopsi alınır. Biyopsinin amacı, enfeksiyon (özellikle CMV), inflamatuar bağırsak hastalığı, iskemi veya kanser gibi diğer önemli hastalıkları dışlamak ve tanıyı doğrulamaktır.
- Altta yatan bir sistemik hastalık şüphesi varsa (Behçet hastalığı gibi) ilgili kan testleri ve muayeneler yapılır.
Tedavi Yaklaşımı:
Tedavi, altta yatan nedene yöneliktir. - Neden Saptanırsa: Enfeksiyon varsa uygun antibiyotik/antiviral tedavi, ilaç ilişkiliyse ilacın kesilmesi, Behçet hastalığı varsa sistemik tedavi (kortikosteroid, immünosupresifler) uygulanır.
- İdyopatik (Sebebi Bilinmeyen) Olgular: Çoğu hafif olgu kendiliğinden iyileşebilir. Semptomatik tedavi (ağrı kesiciler, ishal önleyiciler) verilebilir. İnatçı veya tekrarlayan olgularda, topikal veya sistemik kortikosteroidler, sülfasalazin gibi anti-inflamatuar ilaçlar denenebilir.
- Takip: İdyopatik aftöz ülserler genellikle iyi huylu bir seyir gösterir ve uzun vadeli komplikasyon riski düşüktür. Ancak, semptomların tekrarlaması durumunda kolonoskopi ile takip önerilebilir.
Önemli Noktalar:
- Kolonda aftöz ülser, ülseratif kolit veya Crohn hastalığı değildir. Daha hafif seyirli, sığ ve lokalize bir lezyondur.
- Tanı için biyopsi şarttır. Görünümü benzer olabilen daha ciddi hastalıkları (özellikle Crohn, enfeksiyöz kolit, iskemi, erken evre kanser) ayırt etmek çok önemlidir.
- Sağ alt karın ağrısı ve rektal kanama gibi belirtilerde mutlaka gastroenteroloji uzmanına başvurulmalı ve gerekli endoskopik inceleme yapılmalıdır.
Sonuç olarak, kolonda aftöz ülser, kolon mukozasında görülen iyi huylu, sığ ülserler olup, altta yatan bir neden araştırılmalı ve uygun şekilde tedavi edilmelidir. Doğru tanı ve ayırıcı tanı, gereksiz veya yanlış tedavilerin önüne geçmek için hayati öneme sahiptir. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
