Mide Ülseri Sınıflaması: Kapsamlı Bir Rehber
Mide ülseri (gastrik ülser), midenin iç yüzeyini kaplayan mukoza tabakasının bütünlüğünün bozulması ve daha derin katmanlara kadar ilerleyen bir yara oluşumu olarak tanımlanır. Doğru teşhis ve etkili tedavi planlaması için ülserlerin sistematik bir şekilde sınıflandırılması büyük önem taşır. Mide ülserleri genellikle birden fazla kritere göre sınıflandırılır.
1. Nedenine (Etiyolojisine) Göre Sınıflama
- Helicobacter pylori (H. pylori) İlişkili Ülserler: En yaygın nedendir. Bu bakteri mide mukozasını zayıflatır ve aside karşı savunmasız hale getirir.
- Non-steroid Anti-inflamatuar İlaç (NSAİİ) İlişkili Ülserler: Aspirin, ibuprofen, naproksen gibi ağrı kesici ve iltihap giderici ilaçların uzun süreli kullanımı mide mukozasını koruyan prostaglandin üretimini azaltarak ülsere neden olur.
- Stres Kaynaklı Ülserler: Yoğun bakım hastalarında görülen, ağır yanık, büyük cerrahi operasyon, kafa travması veya sepsis gibi ciddi fiziksel stres durumlarında ortaya çıkan ülserlerdir (Cushing veya Curling ülseri).
- Diğer Nedenler: Zollinger-Ellison sendromu (gastrin hormonunu aşırı salgılayan tümör), Crohn hastalığı gibi diğer sistemik hastalıklar, radyasyon tedavisi veya kokain kullanımı.
2. Lokalizasyonuna (Yerleşim Yerine) Göre Sınıflama
- Küçük Kurvatur Ülserleri: En sık görüldüğü bölgedir. Genellikle benign (iyi huylu) karakterdedir.
- Antrum Ülserleri: Midenin çıkışa yakın kısmında görülür. Sıklıkla H. pylori ile ilişkilidir.
- Kardia ve Fundus Ülserleri: Midenin üst kısımlarında görülür. NSAİİ kullanımı veya malignite (kanser) ile ilişkili olma ihtimali daha yüksektir.
- Prepilorik Ülserler: Mide çıkışında (pilor) hemen önceki bölgede oluşur. Semptomları duodenal (onikiparmak bağırsağı) ülsere benzer.
3. Süresine ve Tekrarlama Durumuna Göre Sınıflama
- Akut Ülser: Ani başlangıçlı, genellikle yüzeyel ve daha az komplikasyonlu ülserlerdir. Stres ülserleri bu gruba girer.
- Kronik Ülser: Uzun süreli, derin ve sıklıkla skar (nedbe) dokusu oluşturan ülserlerdir. H. pylori veya kronik NSAİİ kullanımına bağlı ülserler genellikle kroniktir.
- Tekrarlayan (Rekürren) Ülser: Tedavi sonrası iyileşmiş görünse de, altta yatan neden (örn. H. pylori'nin tam eradike edilememesi veya ilaç kullanımının devamı) ortadan kalkmadığında tekrar eden ülserlerdir.
4. Patolojik ve Endoskopik Görünümüne Göre Sınıflama
Endoskopi sırasında ülserin görünümüne göre yapılan sınıflama, tedavi ve takip stratejisini belirlemede kritiktir.
- Forrest Sınıflaması (Kanama Riski Açısından): Özellikle kanamalı ülserlerin endoskopik görünümüne ve yeniden kanama riskine göre yapılır.
- Forrest Ia: Arteriyel (fışkırır tarzda) kanama.
- Forrest Ib: Yaygın sızıntı şeklinde kanama.
- Forrest IIa: Görünen (non-bleeding visible) damar.
- Forrest IIb: Ülser tabanında pıhtı.
- Forrest IIc: Ülser tabanında hematin (kahverengi-siyah renkli sindirilmiş kan) birikimi.
- Forrest III: Temiz tabanlı ülser (düşük kanama riski).
- Johnson Sınıflaması (Malignite Şüphesi Açısından): Ülserin benign (iyi huylu) veya malign (kötü huylu) ayırıcı tanısında yardımcı olur. Düzensiz kenarlı, çevre dokuya infiltre olmuş, tabanı kirli görünümlü ülserler malignite yönünden şüphe uyandırır.
- Sakita-Miwa Sınıflaması (İyileşme Evrelerine Göre):
- Evre A (Aktif): Akut, aktif ülser.
- Evre H (İyileşme): Ülserin iyileşme aşaması (H1: kenarlar belirgin, H2: ülser küçülmüş).
- Evre S (Skarlaşma): İyileşme tamamlanmış, skar dokusu oluşmuş (S1: kırmızı skar, S2: beyaz skar).
5. Komplikasyon Durumuna Göre Sınıflama
- Komplike Olmayan Ülser: Sadece ağrı, hazımsızlık gibi semptomlarla seyreder.
- Komplike Ülser:
- Kanamalı Ülser: Hematemez (kan kusma) veya melena (katran renginde dışkılama) ile kendini gösterir.
- Perfore Ülser: Ülserin mide duvarını tamamen delerek karın boşluğuna açılması. Acil cerrahi gerektirir.
- Penetre Ülser: Ülserin mide duvarını delerek komşu organlara (pankreas, karaciğer gibi) ilerlemesi.
- Pilorik Stenoz (Tıkanıklık): Ülserin iyileşme sürecinde oluşan nedbe dokusunun mide çıkışını daraltması sonucu besinlerin geçişinin engellenmesi.
Sonuç
Mide ülserinin sınıflandırılması tek boyutlu değildir. Klinik pratikte, bir ülser aynı anda yukarıdaki sınıflamaların birkaç kategorisine girebilir (Örn: H. pylori pozitif, küçük kurvatur yerleşimli, kronik, Forrest IIc görünümünde, komplike olmayan bir ülser). Bu kapsamlı sınıflama, hekimin ülserin nedenini anlamasını, tedavi yaklaşımını (ilaç, endoskopik müdahale veya cerrahi) belirlemesini, kanama ve kanserleşme riskini değerlendirmesini ve hastalığın seyrini takip etmesini sağlayan temel bir çerçeve sunar. Doğru sınıflama, kişiye özgü ve başarılı bir tedavinin ilk adımıdır.
|
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
