Oniki Parmak Bağırsağı Ülseri (Duodenal Ülser) Nedir?
Oniki parmak bağırsağı ülseri, tıbbi adıyla "duodenal ülser", sindirim sisteminin mideden hemen sonra gelen bölümü olan duodenumun (oniki parmak bağırsağı) iç yüzeyinde (mukoza) oluşan açık yaralardır. Mide asidi ve sindirim sıvılarının, bağırsağın koruyucu tabakasına zarar vermesi sonucu ortaya çıkar. Bu yaralar, genellikle 1-2 cm çapında, sığ veya derin olabilen lezyonlardır ve mide ülserlerinden daha yaygın görülür.
Ana Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Helicobacter pylori (H. pylori) Enfeksiyonu: En sık görülen nedendir. Bu bakteri, mide ve duodenum mukozasını enfekte ederek koruyucu tabakayı zayıflatır ve aside karşı duyarlılığı artırır.
- Nonsteroid Antiinflamatuar İlaçlar (NSAİİ'ler): Düzenli aspirin, ibuprofen, naproksen gibi ağrı kesici ve iltihap önleyici ilaçların kullanımı, mukoza koruyucu mekanizmalarını bozarak ülsere yol açabilir.
- Asit Fazlalığı: Midede aşırı asit üretimi veya duodenuma asit geçişinin artması.
- Diğer Faktörler: Sigara kullanımı, aşırı alkol tüketimi, yoğun stres (fiziksel stres, yanıklar, ağır hastalıklar gibi), genetik yatkınlık ve nadiren Zollinger-Ellison sendromu gibi hastalıklar.
Belirtileri Nelerdir?
- Karın Ağrısı: En tipik belirtidir. Genellikle göbek çevresinde veya üst karın bölgesinde, yanma, kemirme veya açlık hissi şeklinde olur. Ağrı, öğünlerden birkaç saat sonra (özellikle gece uykudan uyandıran) ortaya çıkabilir ve yemek yemekle veya antiasit ilaçlarla geçici olarak rahatlar.
- Şişkinlik ve Dolgunluk Hissi
- Mide bulantısı ve bazen kusma
- İştah Değişiklikleri
- Kilo Kaybı (nadiren)
- Ciddi Komplikasyon Belirtileri: Bu belirtiler acil tıbbi müdahale gerektirir:
- Siyah, katran gibi dışkı (melena) veya parlak kırmızı kanlı kusma (hematemez): Kanama belirtisidir.
- Ani, şiddetli, delici karın ağrısı: Ülserin delinmesi (perforasyon) işareti olabilir.
- Sürekli kusma ve şiddetli kilo kaybı: Ülserin bağırsak geçişini tıkaması (obstrüksiyon) sonucu oluşabilir.
Teşhis Yöntemleri
- Üst Gastroskopi (Endoskopi): Altın standart tanı yöntemidir. İnce, esnek bir tüp (endoskop) ile yemek borusu, mide ve duodenum görüntülenir. Gerekirse ülserden biyopsi (küçük doku örneği) alınarakH. pyloritesti veya kanser araştırması yapılır.
- H. pylori Testleri: Dışkıda antijen testi, nefes testi (üre nefes testi) veya kanda antikor testi ile bu bakteri araştırılır.
- Baryumlu Röntgen: Hastanın kontrast bir sıvı (baryum) içmesi sonrası çekilen röntgen filmlerinde ülser görülebilir. Günümüzde endoskopi kadar sık kullanılmamaktadır.
Tedavi Yöntemleri
Tedavi, nedene yöneliktir ve genellikle ilaçlarla yapılır.
- H. pylori Kök Erradikasyon Tedavisi: Enfeksyon varsa, genellikle 10-14 gün süren, iki farklı antibiyotik ve bir asit baskılayıcı ilaçtan (proton pompa inhibitörü - PPI) oluşan üçlü tedavi uygulanır. Bakterinin tamamen yok edilmesi amaçlanır.
- Asit Baskılayıcı İlaçlar: Ülserin iyileşmesi için asit ortamını azaltırlar.
- Proton Pompa İnhibitörleri (PPI): Omeprazol, lansoprazol, pantoprazol gibi ilaçlar. En güçlü asit baskılayıcılardır.
- H2 Reseptör Blokerleri: Famotidin, ranitidin gibi ilaçlar.
- Mukoza Koruyucu İlaçlar: Sucralfat veya bizmut içeren ilaçlar, ülser üzerinde bariyer oluşturarak iyileşmeyi destekler.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sigara ve alkolden uzak durmak, NSAİİ ilaçları mümkünse kullanmamak (doktor önerisiyle alternatif aramak), stres yönetimi, düzenli ve sağlıklı beslenme (baharatlı, asitli yiyecekler şikayetleri artırabilir, kişi kendini gözlemlemelidir).
- Cerrahi Tedavi: Günümüzde ilaç tedavileri çok etkili olduğu için nadiren gerekir. Ancak kanama, delinme, tıkanma gibi komplikasyonlarda veya ilaca dirençli ülserlerde uygulanabilir.
Önemli Hatırlatma
Oniki parmak bağırsağı ülseri, uygun tedavi ile genellikle tamamen iyileşir. Ancak tedavi edilmezse ciddi ve hayatı tehdit eden kanama, delinme veya tıkanıklık gibi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle, yukarıda belirtilen şikayetleri olan kişilerin mutlaka bir gastroenteroloji uzmanına başvurması ve doğru tanı-tedavi sürecini başlatması çok önemlidir. Kendi kendine ilaç kullanımından kaçınılmalıdır. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
