Reflü ve Ülser Hastalarının Beslenmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Temel İlkeler
Reflü (gastroözofageal reflü hastalığı - GÖRH) ve ülser (mide veya duodenum ülseri) farklı mekanizmalara sahip olsalar da, her ikisi de mide asidi ve mukoza bütünlüğü ile yakından ilişkilidir. Bu nedenle, diyet yönetimi benzerlikler gösterir. Temel amaç, mide asit salgısını tetiklememek, mide boşalmasını geciktirmemek, mide içi basıncı artırmamak ve mide mukozasını tahriş etmemektir. Her hastanın toleransı farklı olabilir; bu nedenle bir "yasaklar listesi" yerine, "dikkatli tüketilmesi gereken veya şikayetleri artırabilecek" yiyecek-içecekler olarak değerlendirmek daha doğrudur. Mutlaka bir gastroenteroloji uzmanı ve diyetisyen ile kişiye özel bir beslenme planı oluşturulmalıdır.
Reflü ve Ülser Hastalarının Sınırlandırması veya Kaçınması Gereken Yiyecek ve İçecek Kategorileri
- Asitli Yiyecek ve İçecekler: Mide asidini artırarak reflüyü şiddetlendirebilir ve ülserli bölgeyi tahriş edebilir.
- Örnekler:Portakal, greyfurt, mandalina, limon, ananas gibi narenciyeler ve suları; domates, domates sosu, salça, ketçap; sirke, turşu.
- Yağlı ve Kızartılmış Yiyecekler: Yağlı besinler mide boşalmasını geciktirir, midede daha uzun süre kalır ve alt özofagus sfinkteri (mide girişindeki kapakçık) basıncını düşürerek reflü riskini artırır. Ayrıca sindirimi zor olduğu için mideye ek yük bindirir.
- Örnekler:Kızartmalar (patates, köfte, tavuk vb.), yağlı etler (sucuk, salam, sosis, pastırma, kavurma), kaymak, krema, mayonez, tereyağında kavrulmuş yemekler, fast-food ürünleri.
- Baharatlı ve Acılı Gıdalar: Doğrudan mide mukozasını tahriş edebilir, asit salgısını uyarabilir.
- Örnekler:Karabiber, pul biber, acı biber, kimyon, hardal, wasabi, acı soslar.
- Çikolata ve Kakao: İçerdiği metilksantin ve yağ nedeniyle alt özofagus sfinkterini gevşeterek reflüyü kolaylaştırır.
- Nane ve Naneli Ürünler: Mide ile yemek borusu arasındaki kapakçığı gevşetici etkisi olduğu bilinmektedir, bu da reflüyü tetikleyebilir.
- Soğan ve Sarımsak (özellikle çiğ): Birçok hastada reflü semptomlarını artırabilir, midede yanma hissine neden olabilir. Ancak tolerans kişiden kişiye değişir.
- Gazlı ve Kafeinli İçecekler: Mide içi basıncı artırarak reflüye yol açabilir, kafein ise asit salgısını uyarır.
- Örnekler:Kola, gazoz, soda, enerji içecekleri, kahve (filtre kahve, Türk kahvesi), çay (aşırı demli), bazı gazlı soğuk çaylar.
- Alkollü İçecekler: Mide asit salgısını önemli ölçüde artırır, mide mukozasını doğrudan tahriş eder ve sfinkter basıncını düşürür. Ülser tedavisini olumsuz etkiler.
- Çok Sıcak veya Buz Gibi Soğuk Yiyecek-İçecekler: Mide mukozasında tahrişe neden olabilir.
- Tam Tahıllı ve Lif Oranı Çok Yüksek Besinler (Bazı Hastalarda): Sağlıklı olsalar da, özellikle aktif ülser veya ciddi inflamasyon döneminde çiğ sebzeler, kepekli ekmek, bulgur, kabuklu baklagiller (nohut, kuru fasulye) gaz ve şişkinlik yaparak şikayetleri artırabilir. Pişirme yöntemi ve porsiyon kontrolü önemlidir.
- Süt ve Süt Ürünleri (Yağlı Olanlar): Yağsız veya az yağlı süt, yoğurt ve peynirler genellikle tolere edilebilir. Ancak tam yağlı süt, kaymak, krema, yağlı peynirler ve dondurma sorun yaratabilir. Ayrıca, sütün geçici rahatlama sağlasa da asit salgısını daha sonra artırabileceği unutulmamalıdır.
Genel Beslenme ve Yaşam Tarzı Önerileri
- Az ve Sık Öğünler: Günde 5-6 küçük öğün tüketmek, mideyi aşırı doldurmayı ve asit salgısını engeller.
- Yavaş Yemek ve İyi Çiğnemek: Lokmaları iyice çiğnemek sindirimi kolaylaştırır.
- Yemekten Hemen Sonra Uzanmamak: Yemekten sonra en az 2-3 saat dik pozisyonda (oturur veya ayakta) kalmak, mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasını önler.
- Yatak Başını Yükseltmek: Reflü şikayetleri için gece yatarken baş ve gövdenin üst kısmının yüksekte olması faydalıdır.
- Dar Kıyafetler Giymemek: Karın içi basıncı artırarak reflüyü tetikleyebilir.
- Sigara ve Tütün Ürünlerinden Kaçınmak: Sigara, mide asidini artırır, sfinkter işlevini bozar ve ülser iyileşmesini geciktirir.
- Stres Yönetimi: Stres, mide asit salgısını artırabilir ve semptomları kötüleştirebilir.
Önemli Uyarı
Bu liste genel bir rehber niteliğindedir. Helicobacter pylori enfeksiyonu gibi ülserin temel nedenlerinden biri, diyetle değil, antibiyotik tedavisi ile ortadan kaldırılır. Diyet, tedaviyi destekler ve semptomları yönetmeye yardımcı olur, ancak tek başına yeterli değildir. Mutlaka hekiminizin verdiği ilaç tedavisine uyunuz ve düzenli kontrollerinizi aksatmayınız. Kendi kendinize katı diyetler uygulamak yerine, size özel tavsiyeler almak için bir sağlık profesyoneline danışınız. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
