Rektal Ülser Nedir?
Rektal ülser, rektumun iç yüzeyini (mukoza) kaplayan dokuda oluşan açık yara veya erozyonlardır. Rektum, kalın bağırsağın son kısmıdır ve dışkının depolandığı, dışkılama sırasında anüsten atıldığı bölümdür. Bu bölgede oluşan ülserler, genellikle ağrı, kanama ve bağırsak alışkanlıklarında değişiklik gibi semptomlara neden olur.
Rektal Ülserlerin Başlıca Tipleri ve Nedenleri
Rektal ülserler tek tip değildir; farklı nedenlere bağlı olarak gelişebilirler. En yaygın tipleri şunlardır:
- Solitér Rektal Ülser Sendromu (SRÜS): En sık görülen tipidir. Kronik kabızlık ve ıkınma sırasında aşırı zorlanmaya bağlı olarak rektum mukozasında hasar ve ülserasyon gelişmesiyle ortaya çıkar. İyi huylu bir durum olmasına rağmen, semptomlar rahatsız edici olabilir.
- Enflamatuar Bağırsak Hastalıkları (İBH) ile İlişkili Ülserler: Ülseratif kolit (rektumu sıklıkla tutar) ve Crohn hastalığı gibi kronik enflamatuar durumlar, rektumda ülserlere neden olabilir. Bu ülserler genellikle çok sayıda ve yaygındır.
- Enfeksiyonlar: Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (örneğin herpes simpleks, klamidya, frengi), tüberküloz veya diğer bakteriyel/viral enfeksiyonlar rektal ülserlere yol açabilir.
- İskemik Ülserler: Nadirdir. Rektumu besleyen kan damarlarında tıkanıklık veya yetersizlik (iskemi) sonucu doku hasarı ve ülser gelişir. Genellikle yaşlı hastalarda görülür.
- Travma veya Yaralanma: Lavman uygulamaları, endoskopik işlemler, yabancı cisimler veya anal ilişkiye bağlı fiziksel travmalar ülsere neden olabilir.
- Radyasyon Proktiti: Pelvik bölgeye (prostat, rahim ağzı, rektum kanserleri gibi) uygulanan radyoterapi sonrasında gelişen bir komplikasyondur. Radyasyon, rektum mukozasında inflamasyon ve ülserlere yol açar.
- İlaçlar: Özellikle nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ'ler) ve bazı kemoterapi ilaçları mukoza hasarı yapabilir.
- Neoplazmalar (Tümörler): Rektal kanserler veya diğer tümöral oluşumlar ülserli bir görünümde olabilir. Bu nedenle her rektal ülser mutlaka dikkatle değerlendirilmelidir.
Belirti ve Semptomlar
Rektal ülserlerin belirtileri, altta yatan nedene ve ülserin şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. En yaygın semptomlar şunlardır:
- Rektal Kanama: Taze, parlak kırmızı kan (hematokezya) en tipik belirtidir. Kan, tuvalet kağıdında, klozette veya dışkıyla karışık olarak görülebilir.
- Rektal Ağrı ve Rahatsızlık: Özellikle dışkılama sırasında veya sonrasında ağrı, yanma hissi ve dolgunluk hissi olabilir. Ağrı bazen karın alt bölgesine de yayılabilir.
- Bağırsak Alışkanlıklarında Değişiklik: Kabızlık, ıkınma ihtiyacı, dışkılama sonrası tam boşalamama hissi (tenesmus) sık görülür. Bazı durumlarda ishal de olabilir.
- Mukus Akıntısı: Rektumdan mukus (sümüksü bir salgı) gelmesi.
- İnkontinans (Kaçırma): Nadiren, ülser ve inflamasyon sfinkter kaslarının işlevini bozabilir.
Teşhis Yöntemleri
Doğru teşhis için kapsamlı bir değerlendirme şarttır. Bu süreç şu adımları içerir:
- Öykü ve Fizik Muayene: Doktor, semptomların detaylarını, tıbbi geçmişi ve risk faktörlerini sorgular. Dijital rektal muayene (parmakla muayene) ile ülser varlığı ve yerleşimi hakkında ön bilgi edinilebilir.
- Endoskopik Görüntüleme: Kesin tanı için altın standart yöntemdir.
- Rektoskopi veya Sigmoidoskopi: Rektum ve kalın bağırsağın alt kısmının ışıklı, kameralı bir tüple incelenmesidir. Ülserler direktttttttttttt olarak görülebilir.
- Kolonoskopi: Tüm kalın bağırsağın incelenmesini sağlar. Özellikle inflamatuar bağırsak hastalığı veya kanser şüphesi varsa tercih edilir. İşlem sırasında ülserden biyopsi (doku örneği) alınması çok önemlidir. Biyopsi, ülserin nedenini (iltihap, kanser vb.) ayırt etmek için patolojik incelemeye gönderilir.
- Görüntüleme Çalışmaları: Bazen manyetik rezonans görüntüleme (MRI) veya endoskopik ultrason, ülserin derinliğini ve çevre dokularla ilişkisini değerlendirmek için kullanılabilir.
- Laboratuvar Testleri: Enfeksiyon nedenlerini araştırmak için dışkı kültürü, kan testleri ve cinsel yolla bulaşan hastalık taramaları yapılabilir.
Tedavi Seçenekleri
Tedavi, ülserin kesin nedenine ve şiddetine bağlıdır. Tedavinin temel amacı semptomları gidermek, iyileşmeyi sağlamak ve altta yatan hastalığı kontrol altına almaktır.
- Yaşam Tarzı ve Diyet Değişiklikleri (Özellikle SRÜS'te):
- Yüksek lifli diyet (meyve, sebze, kepekli tahıllar) ve yeterli sıvı alımı ile kabızlığın önlenmesi.
- Tuvalette uzun süre oturmaktan ve aşırı ıkınmaktan kaçınmak.
- Pelvik taban fizyoterapisi (biofeedback): Dışkılama sırasındaki kas koordinasyonunu düzeltmeye yardımcı olur.
- İlaç Tedavisi:
- Topikal (Lokal) Tedaviler: Rektal fitil, köpük veya lavman şeklinde uygulanan ilaçlar (5-ASA türevleri, kortikosteroidler) inflamasyonu azaltır ve iyileşmeyi hızlandırır.
- Sistemik İlaçlar: İBH'de kullanılan immünosupresifler (bağışıklık baskılayıcılar) veya biyolojik ajanlar. Enfeksiyon durumunda uygun antibiyotik veya antiviral tedaviler.
- Semptomatik Tedavi: Ağrı kesiciler, dışkı yumuşatıcılar.
- Cerrahi Tedavi: Cerrahi, genellikle son çaredir ve aşağıdaki durumlarda düşünülür:
- İlaç tedavisine yanıt vermeyen şiddetli vakalar.
- Kontrol edilemeyen kanama.
- Ülserin kansere dönüşme şüphesi veya kanser tanısı.
- Fistül (anormal tünel) gelişimi gibi komplikasyonlar.
Çeşitli cerrahi teknikler (ülserin çıkarılması, rektopeksi, rezeksiyon) uygulanabilir.
Önemli Uyarı
Rektal kanama veya yukarıda bahsedilen semptomlarınız varsa, bunu basur (hemoroid) olarak yorumlamamak çok önemlidir. Rektal ülserler, inflamatuar bağırsak hastalığı veya daha ciddi patolojilerin habercisi olabilir. Bu nedenle, bu tür şikayetlerde mutlaka bir gastroenteroloji veya genel cerrahi uzmanına başvurarak uygun tetkikleri yaptırmak erken tanı ve doğru tedavi için hayati önem taşır.
|
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
