Soliter rektal ülser sendromu nedir?

Soliter Rektal Ülser Sendromu (SRÜS), rektumun (kalın bağırsağın son kısmı) iç yüzeyinde tek veya bazen birden fazla ülser (yara) ile karakterize, kronik (uzun süreli) ve nadir görülen bir iyi huylu hastalıktır. İsminin aksine, bazen ülser sayısı birden fazla olabilir veya ülser yerine daha yaygın bir kızarıklık/polip benzeri bir görünüm de olabilir. Temel sorun, ülserin kendisinden ziyade altta yatan fonksiyonel bir bozukluktur.

Kesin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır, ancak en güçlü teori, pelvik taban kaslarının koordinasyon bozukluğu (dışkılama disinerjisi) ve kronik travmadır.

• Dışkılama sırasında, rektumdaki basıncı artırmak için karın kasları kasılırken, pelvik taban kaslarının ve anal sfinkterin gevşemesi gerekir.
• SRÜS'li hastalarda bu koordinasyon bozulur. Pelvik taban kasları gevşemek yerine kasılır (paradoksal kasılma). Bu da dışkılamak için aşırı ıkınmaya neden olur.
• Aşırı ıkınma, rektum mukozasının (iç zarının) sertleşmiş kas tabakasına karşı sürtünmesine ve ezilmesine yol açar, bu da kanlanmayı bozar ve zamanla ülserasyon gelişimine neden olur.
• Bazı vakalarda rektal prolapsus (rektumun aşağıya sarkması) da eşlik eder ve travmayı şiddetlendirir.

Belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve bazen hiç belirti vermeyebilir (asemptomatik). En sık görülen belirtiler:

• Rektal Kanama: En yaygın semptomdur. Genellikle parlak kırmızı renkte, dışkılamayla birlikte veya sonrasında tuvalet kağıdında görülür.
• Dışkılama Zorluğu (Tenesmus): Tam boşalamama hissi ve sık sık, acil dışkılama ihtiyacı.
• Aşırı Ikınma: Dışkıyı çıkarmak için uzun süre ve zorlayıcı şekilde ıkınma.
• Pelvik Ağrı: Rektum bölgesinde, özellikle dışkılama sırasında veya sonrasında hissedilen ağrı veya rahatsızlık hissi.
• Mukus Akıntısı: Makattan mukus (sümüksü bir salgı) gelmesi.
• Kabızlık: Sık görülen bir eşlik eden durumdur.

Tanı, benzer belirtilere neden olan çok daha ciddi hastalıkların (özellikle rektal kanser, inflamatuar bağırsak hastalığı) dışlanması ve tipik bulguların görülmesiyle konur.

• Endoskopi (Kolonoskopi veya Sigmoidoskopi): Alt rektumda genellikle 4-10 cm yukarıda, anüsten yaklaşık 5-10 cm mesafede, ön veya yan duvarda tipik ülser(ler) görülür. Ülserin kenarları belirgin, tabanı soluk renklidir. Kesin tanı için ülser kenarından biyopsi alınması şarttır. Biyopside karakteristik histolojik bulgular (hiperplastik mukoza, düz kas liflerinin mukoza içine doğru uzaması) görülür.
• Defekografi: Dışkılama sırasında çekilen özel bir röntgen filmidir. Pelvik taban disfonksiyonunu, paradoksal kasılmayı ve rektal prolapsusu göstermede altın standart yöntemdir.
• Anorektal Manometri: Rektum ve anal kanal basınçlarını ölçer, dışkılama disinerjisini objektif olarak gösterir.

Tedavinin temel amacı semptomları hafifletmek ve altta yatan pelvik taban disfonksiyonunu düzeltmektir. Cerrahi, sadece seçilmiş dirençli vakalarda düşünülür.

• Yaşam Tarzı ve Diyet Değişiklikleri: Yüksek lifli diyet, bol sıvı alımı ve kabızlığın önlenmesi temel taştır. Dışkıyı yumuşatmak için lif takviyeleri kullanılabilir.
• Biofeedback Terapisi:Birinci basamak ve en etkili tedavi yöntemidir. Bu fizik tedavi yöntemiyle hastaya pelvik taban kaslarını doğru şekilde nasıl kontrol edeceği, nasıl gevşeteceği ve dışkılama sırasında nasıl etkili bir şekilde ıkınacağı öğretilir. Amaç, paradoksal kasılmayı kırmak ve kronik travmayı ortadan kaldırmaktır.
• İlaç Tedavisi: Semptomatik rahatlama sağlamak için kullanılabilir. Topikal (lokal) kortikosteroid veya sulfasalazin fitiller, düşük doz trisiklik antidepresanlar (ağrı kontrolü için) örnek olarak verilebilir. Ancak tek başına ilaç tedavisi genellikle kalıcı çözüm sağlamaz.
• Cerrahi Tedavi: Biofeedback'e yanıt vermeyen, şiddetli semptomları olan ve genellikle belirgin rektal prolapsusu bulunan hastalarda düşünülür. Rektopexi (sarkan rektumun yerine tespit edilmesi) veya rektal rezeksiyon gibi çeşitli ameliyatlar yapılabilir. Cerrahi riskli olabilir ve her zaman başarılı olmayabilir.

Önemli Uyarılar ve Sonuç

Kısacası, Soliter Rektal Ülser Sendromu, pelvik tabanın yanlış çalışmasına bağlı gelişen, kronik bir rektal ülser durumudur. Tedavide asıl odak, yanlış dışkılama alışkanlığını düzeltmek üzerinedir.