Ülser kolit nedir?

Kalın bağırsakta kronik iltihaplanma ve yaralarla seyreden, ömür boyu sürebilen bir inflamatuar bağırsak hastalığıdır. Belirtileri, nedenleri, tanı ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bir rehber sunulmaktadır.

Konu kakkında 1 soru soruldu ve cevaplandı

Ülseratif Kolit Nedir?

Ülseratif kolit, kalın bağırsağın (kolon) iç yüzeyini döşeyen mukoza tabakasında kronik (uzun süreli) iltihaplanma ve ülserler (yaralar) ile karakterize bir hastalıktır. İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları (İBH) grubunda yer alır. Hastalık genellikle rektumdan (kalın bağırsağın son kısmı) başlar ve sürekli bir yayılımla kolonun daha yukarı kısımlarına doğru ilerleyebilir. Sadece kalın bağırsağı etkiler, ince bağırsaklara yayılmaz.

Ana Özellikleri ve Belirtileri

Karın Ağrısı ve Kramplar: Özellikle bağırsak hareketleri sırasında hissedilir.
Kanlı ve Sümüksü (Mukuslu) İshal: En tipik belirtisidir. İshal bazen çok sık ve acil dışkılama ihtiyacı şeklinde olabilir.
Rektal Kanama: İshal olmadan da sadece kan gelebilir.
Tenesmus: Bağırsağın boşalmadığı hissi ve sürekli dışkılama ihtiyacı.
Ateş, Halsizlik ve Kilo Kaybı: Özellikle aktif (alevlenme) dönemlerinde görülür.

Hastalık, alevlenme (aktif dönem) ve remisyon (sessiz dönem) periyotları ile seyreder. Belirtiler zaman zaman şiddetlenir, zaman zaman tamamen kaybolabilir.

Nedenleri ve Risk Faktörleri

Kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak genetik yatkınlığı olan kişilerde, bağışıklık sisteminin (immün sistem) normalde zararsız olan bağırsak florasına veya çevresel bir tetikleyiciye (enfeksiyon, stres, bazı ilaçlar) anormal bir şekilde tepki vermesi sonucu geliştiği düşünülmektedir. Ailesinde İBH öyküsü olanlarda görülme riski daha yüksektir. Genellikle 15-30 yaşları arasında veya daha seyrek olarak 50-70 yaşlarında başlar.

Tanı Nasıl Konur?

Kolonoskopi ve Biyopsi: Kesin tanı için en önemli yöntemdir. İnce, esnek bir tüple tüm kolon görüntülenir ve şüpheli bölgelerden küçük doku örnekleri (biyopsi) alınarak patolojik incelemeye gönderilir.
Kan ve Dışkı Testleri: Enfeksiyonu ekarte etmek, iltihap düzeyini ve kansızlığı (anemi) değerlendirmek için yapılır.
Görüntüleme Yöntemleri: MR enterografi veya kontrastlı ilaçlı tomografi gibi yöntemler, komplikasyonları değerlendirmek için kullanılabilir.

Tedavi Yöntemleri

Tedavinin amacı, aktif dönemi kontrol altına almak (alevlenmeyi durdurmak), remisyonu sağlamak ve sürdürmek, yaşam kalitesini yükseltmek ve komplikasyonları önlemektir.

İlaç Tedavisi:
- Aminosalisilatlar (5-ASA): Hafif-orta şiddetli hastalıkta ilk basamak tedavidir.
- Kortikosteroidler: Şiddetli alevlenmeleri hızla kontrol altına almak için kullanılır, uzun süreli kullanılmaz.
- İmmünomodülatörler: Bağışıklık sistemini baskılayarak etki gösterirler (Azatioprin, 6-MP gibi).
- Biyolojik Tedaviler: TNF-alfa inhibitörleri (infliximab, adalimumab vb.) ve diğer hedefe yönelik ajanlar, orta-şiddetli hastalıkta kullanılır.
- JAK İnhibitörleri: Oral yolla alınan yeni nesil ilaçlardır.
Cerrahi Tedavi: İlaçlara yanıt alınamayan, şiddetli kanaması olan, toksik megakolon gelişen veya kanser riski yüksek hastalarda uygulanır. Tüm kolon ve rektumun çıkarılması (proktokolektomi) kalıcı tedavi sağlar. Bağırsak devamlılığı, ince bağırsaktan yapılan bir poşet (ileal poş-anal anastomoz) ile sağlanabilir.

Olası Komplikasyonlar

Kolon Kanseri Riski: Hastalığın yaygınlığı ve süresi arttıkça risk artar. Bu nedenle düzenli kolonoskopik takip (surveillance) çok önemlidir.
Toksik Megakolon: Kolonun aşırı genişleyip delinme riski taşıdığı, acil müdahale gerektiren hayati bir durum.
Şiddetli Kanama ve Delinme (Perforasyon).
Ekstraintestinal (Bağırsak Dışı) Bulgular: Eklem iltihabı (artrit), cilt lezyonları (eritema nodozum, pyoderma gangrenosum), göz problemleri (üveit, episklerit) ve karaciğer hastalıkları (primer sklerozan kolanjit) görülebilir.

Yaşam Tarzı ve Diyet Önerileri

Tek başına diyetle tedavi edilemez, ancak belirtilerin hafiflemesine yardımcı olabilir. Aktif dönemde, lifi azaltılmış, baharatsız, yağsız ve sindirimi kolay besinler önerilir. Laktoz intoleransı varsa süt ürünleri kısıtlanabilir. Stres yönetimi, düzenli egzersiz ve sigaradan uzak durmak genel sağlık için faydalıdır. Tedavi ve diyet planı mutlaka bir gastroenteroloji uzmanı ve diyetisyen gözetiminde kişiye özel olarak düzenlenmelidir.

Özetle

Ülseratif kolit, ömür boyu süren kronik bir hastalıktır ancak uygun tedavi ve takiple çoğu hasta normal ve üretken bir yaşam sürdürebilir. Erken tanı, etkin tedavi ve düzenli takip, komplikasyonları önlemede ve yaşam kalitesini korumada anahtardır.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap