Ülseratif kolitin hangi komplikasyonları vardır?

Ülseratif Kolitin Komplikasyonları: Lokal, Sistemik ve Uzun Dönem Riskler

Ülseratif kolit (ÜK), kalın bağırsağın (kolon) iç yüzeyini etkileyen kronik bir inflamatuar bağırsak hastalığıdır. Hastalık aktif dönemler (alevlenme) ve sessiz dönemler (remisyon) ile seyreder. Kontrol altına alınmayan veya şiddetli seyreden ÜK, bağırsakta ve tüm vücutta ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu komplikasyonlar lokal (bağırsakla sınırlı), sistemik (tüm vücudu etkileyen) ve uzun dönemli olarak sınıflandırılabilir.

1. Lokal (Bağırsakla İlgili) Komplikasyonlar

Bu komplikasyonlar doğrudan kolon ve rektumda meydana gelir.

• Şiddetli Kanama: İltihaplı ve ülserleşmiş bağırsak mukozasından sürekli veya yoğun kanamalar, anemiye (kansızlık) ve hayatı tehdit edebilecek düzeylere ulaşabilir.
• Toksik Megakolon: ÜK'nin en ciddi akut komplikasyonlarından biridir. İnflamasyon, kolon duvarının kas tabakasına zarar verir ve kolonun aşırı derecede genişlemesine, felç olmasına neden olur. Karın ağrısı, şişkinlik, ateş, hızlı kalp atışı ile kendini gösterir. Delinme (perforasyon) riski çok yüksektir ve acil cerrahi müdahale gerektirir.
• Kolon Delinmesi (Perforasyon): Derin ülserlerin bağırsak duvarını tamamen delmesi sonucu oluşur. Bağırsak içeriği karın boşluğuna yayılır, hayatı tehdit eden bir enfeksiyon olan peritonite yol açar. Acil cerrahi gerektirir.
• Striktür (Darlık): Uzun süreli inflamasyon ve iyileşme sürecinde oluşan skar dokusu, bağırsak lümenini daraltabilir. Bu darlık bağırsak tıkanıklığına neden olabilir.
• Anal Fissür, Fistül ve Apse: Crohn hastalığına kıyasla daha az görülse de, özellikle rektum etkilendiğinde anal bölgede çatlaklar (fissür), anormal tüneller (fistül) ve iltihap birikintileri (apse) oluşabilir.

2. Sistemik (Tüm Vücudu Etkileyen) Komplikasyonlar

ÜK sadece bir bağırsak hastalığı değildir; sistemik bir inflamatuar durumu tetikleyebilir.

• Eklem İltihabı (Artrit): En sık görülen ekstraintestinal bulgudur. Diz, ayak bileği, dirsek, bilek eklemlerinde ağrı, şişlik ve tutukluk yapabilir. Genellikle hastalık aktivitesi ile paralel seyreder.
• Cilt Bulguları: Eritema nodozum (bacak ön yüzünde ağrılı kırmızı şişlikler) ve pyoderma gangrenozum (hızla ilerleyen, derin, ağrılı ülserler) görülebilir.
• Göz Tutulumu: Episklerit (göz akı yüzeyel iltihabı) ve üveit (gözün orta tabakasının iltihabı) olabilir. Bulanık görme, ağrı, ışığa hassasiyet gibi belirtiler verir.
• Karaciğer ve Safra Yolları Hastalıkları:
  • Primer Sklerozan Kolanjit (PSC): Safra yollarının iltihaplanması ve daralmasıyla karakterize ciddi bir durumdur. Safra akışını engelleyerek sarılığa, kaşıntıya ve uzun vadede karaciğer sirozuna ve safra yolu kanseri riskinde artışa neden olur.
• Osteoporoz (Kemik Erimesi): Uzun süreli bağırsak inflamasyonu, besin emilim bozukluğu ve sıklıkla kullanılan kortikosteroid ilaçlar kemik yoğunluğunu azaltarak kırık riskini artırır.
• Böbrek Taşı Riski: Özellikle oksalat taşları oluşumu artabilir.
• Anemi: Bağırsaktaki kronik kanama ve demir/B12 vitamini emilim bozukluğuna bağlı olarak gelişir, yorgunluk ve halsizliğe neden olur.

3. Uzun Dönem (Kronik) Komplikasyonlar ve Kanser Riski

Bu nedenle, hastalara düzenli kolonoskopi ile surveillance (kanser taraması) önerilir. İnflamasyonun kontrol altında tutulması ve düzenli takip, kanser riskini azaltmada hayati öneme sahiptir.

4. Diğer Komplikasyonlar

Önemli Not ve Sonuç

Ülseratif kolit komplikasyonlarının çoğu, hastalığın erken teşhisi, etkin bir şekilde tedavi edilmesi ve düzenli takip ile önlenebilir veya riski azaltılabilir. Tedavinin temel amacı, hastayı mümkün olduğunca uzun süre remisyonda tutmak, inflamasyonu kontrol altına almak ve bu komplikasyonların gelişmesini engellemektir. Hastaların gastroenterologları tarafından önerilen ilaç tedavilerine uyumu, düzenli kontrolleri ve kolonoskopi taramalarını aksatmaması hayati önem taşır.