Ülser Nedir? Kısaca Hatırlayalım
Ülser, mide veya onikiparmak bağırsağının (duodenum) iç yüzeyinde oluşan yaralardır. En yaygın nedenleri;Helicobacter pyloribakterisi ve uzun süreli nonsteroid anti-inflamatuar ilaç (NSAİİ) kullanımıdır. Stres ve beslenme alışkanlıkları ülseri doğrudan oluşturmaz ancak mevcut ülserin şiddetini artırabilir ve iyileşmesini geciktirebilir. Bu nedenle, "iyi gelen besinler" ifadesi, ülseri tedavi etmekten ziyade, semptomları (yanma, ağrı, şişkinlik) hafifletmeye, mide asidini dengelemeye ve iyileşme sürecini desteklemeye yardımcı olan gıdalar için kullanılır. Tıbbi tedavi (antibiyotikler, asit baskılayıcılar) asla ihmal edilmemelidir.
Ülser Diyetinde Genel İlkeler
- Az az ve sık sık yemek yiyin (günde 5-6 öğün). Böylece mide asidi uzun süre boş kalmaz ve sindirim sistemi zorlanmaz.
- Yemekleri iyice çiğneyerek yutun.
- Yemek sırasında fazla sıvı tüketmeyin, yemek aralarında su için.
- Çok sıcak veya çok soğuk yiyecek-içeceklerden kaçının.
- Size dokunduğunu fark ettiğiniz herhangi bir besinden uzak durun. Tolerans kişiden kişiye değişir.
Ülserde Faydalı Olabilecek Besinler ve İçecekler
- Liften Zengin Gıdalar: Çözünür lif, mide asidini emerek rahatlama sağlayabilir. Yulaf ezmesi, elma, armut, havuç, brokoli, tatlı patates, mercimek, nohut iyi seçeneklerdir. Meyveleri kabuksuz tüketmek başlangıçta daha iyi olabilir.
- Probiyotikler: ÖzellikleH. pyloritedavisi sırasında ve sonrasında bağırsak florasını destekler. Yoğurt, kefir, lahana turşusu (sirke yerine fermente), ayran, probiyotik takviyeler (doktor önerisiyle) faydalı olabilir.
- Protein Kaynakları: Yağsız ve sindirimi kolay proteinler tercih edilmelidir. Derisiz tavuk, hindi, balık (özellikle yağlı balıklar), yumurta, az yağlı peynirler, tofu. Kızartma yerine haşlama, buğulama, fırınlama yöntemleri kullanılmalıdır.
- Sağlıklı Yağlar: Mide boşalmasını hızlandırmaz ve mide asidini çok uyarmazlar. Zeytinyağı, avokado, ceviz, badem (az miktarda ve iyice çiğnenerek) tüketilebilir.
- Bazı Baharat ve Bitkiler:Zerdeçal (içindeki kurkumin anti-inflamatuar etki gösterir), kimyon (hazmı kolaylaştırır). Ancak baharatlara karşı tolerans düşük olabilir, dikkatli eklenmelidir.
- Bitki Çayları:Papatya çayı sakinleştirici ve anti-inflamatuar, ıhlamur yatıştırıcı etkileri ile rahatlama sağlayabilir. Yeşil çay antioksidandır ancak kafein içeriği nedeniyle açık ve limonsuz içilmelidir. Asla çok sıcak içmeyin.
- Bal: Özellikle çam balı/manuka balı gibi koyu balların antimikrobiyal ve yara iyileştirici özellikleri olduğu düşünülmektedir. Ilık suya karıştırılıp içilebilir. Şeker içeriği yüksek olduğu için aşırıya kaçılmamalıdır.
- Zeytinyağlı ve Haşlanmış Sebzeler: Kabak, patates, havuç, ıspanak, pazı gibi sebzeler mideyi yormaz.
Ülserde Kaçınılması veya Sınırlandırılması Gerekenler
- Asitli Yiyecek ve İçecekler: Portakal, greyfurt, mandalina, limon, domates, sirke, turşu.
- Kafein: Kahve (kafeinsiz dahil), çay, kola, enerji içecekleri. Kafein mide asit salgısını artırır.
- Alkol: Mide mukozasını doğrudan tahriş eder ve asit üretimini artırır.
- Baharatlar: Karabiber, pul biber, acı biber, hardal, sarımsak (çiğ), soğan (çiğ) tahrişe neden olabilir. Pişmiş soğan ve sarımsak daha iyi tolere edilebilir.
- Yağlı ve Kızartılmış Gıdalar: Yağlı etler, kremalı soslar, fast-food ürünleri, cipsler. Yağlı gıdalar mide boşalmasını geciktirir ve rahatsızlık hissini artırır.
- İşlenmiş Şarküteri Ürünleri: Sosis, salam, sucuk, pastırma (yüksek yağ, tuz ve katkı maddeleri içerir).
- Gaz Yapıcı Besinler: Lahana, karnabahar, brokoli (bazı kişilerde), kuru fasulye, nohut (iyice pişirilse bile). Bunları küçük porsiyonlarla deneyebilirsiniz.
- Çikolata: Yağ ve kafein içeriği nedeniyle rahatsız edebilir.
- Naneli Ürünler: Nane çayı veya naneli sakız bazı kişilerde mide ekşimesini artırabilir.
Önemli Uyarılar
- Bu liste genel önerilerdir. Kesin bir "ülser diyeti" yoktur. En iyi yol, bir diyetisyen ve gastroenteroloji uzmanı ile kişiye özel bir beslenme planı oluşturmaktır.
- Ülser tedavisi ilaçlarla yapılır. Beslenme sadece destekleyici rol oynar.
- Sütün mide asidini geçici olarak nötralize ettiği bilinir, ancak daha sonra asit salgısını artırabileceğinden dikkatli tüketilmelidir. Tek başına tedavi yöntemi olarak görülmemelidir.
- Şiddetli ağrı, kusma, kanlı veya kahve telvesi gibi kusma, siyah renkli dışkı gibi belirtilerde derhal tıbbi yardım alınmalıdır.
Örnek Bir Günlük Beslenme Şeması (Fikir Vermek Amaçlı)
- Kahvaltı: Yulaf ezmesi (muz veya rendelenmiş elma ile), bir bardak kefir.
- Ara Öğün: Haşlanmış yumurta veya bir avuç içi kadar ceviz.
- Öğle Yemeği: Izgara veya buğulama balık, haşlanmış brokoli ve havuç, bir dilim tam buğday ekmeği.
- Ara Öğün: Muz veya armut, papatya çayı.
- Akşam Yemeği: Derisiz tavuk göğsü ile yapılmış sebzeli çorba, az yağlı yoğurt.
- Gece (Gerekirse): Bir bardak ılık süt veya bir kase yoğurt.
Unutmayın, ülser yönetimi sabır ve dikkat ister. Vücudunuzun verdiği sinyalleri dinleyerek, sizi rahatsız eden gıdalardan uzak durarak ve doktorunuzun talimatlarına harfiyen uyarak bu süreci daha kolay atlatabilirsiniz. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
