Varis Ülseri Nedir?
Varis ülseri, genellikle bacaklarda, özellikle bilek çevresinde (ayak bileğinin iç kısmında yaygın) ortaya çıkan, kronik ve iyileşmesi zor açık yaralardır. Tıbbi adı "venöz yetmezlik ülseri" veya "staz ülseri"dir. Bacak toplardamarlarındaki (venler) yetmezlik sonucu gelişen bir komplikasyondur ve en ileri derecedeki kronik venöz yetmezlik bulgusudur.
Varis Ülseri Nasıl Oluşur? (Oluşum Mekanizması Adım Adım)
Oluşum süreci, bacaklardaki kanın kalbe geri dönüş sistemindeki bir bozukluğa dayanır. Sağlıklı bacak venlerinde, kan yerçekimine karşı yukarı, kalbe doğru hareket eder. Bu hareket baldır kaslarının pompalama hareketi (kas pompası) ve damarlardaki tek yönlü kapakçıklar sayesinde gerçekleşir.
- 1. Venöz Yetmezliğin Başlaması: Çeşitli nedenlerle (genetik, uzun süre ayakta durma/kalmak, geçirilmiş derin ven trombozu, yaşlanma, obezite) bacak toplardamarlarındaki kapakçıklar hasar görür veya zayıflar. Bu kapakçıklar kanın geriye kaçmasını (reflü) engelleyemez hale gelir.
- 2. Kanın Bacaklarda Göllenmesi (Venöz Hipertansiyon): Hasar görmüş kapakçıklar nedeniyle kan, yerçekiminin de etkisiyle bacakların alt kısımlarında birikmeye başlar. Bu, damar içi basıncın artmasına (venöz hipertansiyon) neden olur.
- 3. Damar Duyarlılığının Artması ve Sıvı Kaçağı: Artan basınç, küçük kılcal damarların (kapillerler) duvarlarına zarar verir. Damar duvarı geçirgenliği artar ve kanın sıvı kısmı (plazma), içindeki proteinlerle (özellikle fibrinojen) birlikte damar dışına, çevre dokulara sızmaya başlar. Bu duruma "ödem" denir.
- 4. Fibrin Birikimi ve "Fibrin Manşet" Oluşumu: Dokulara sızan fibrinojen, fibrin adı verilen bir proteine dönüşür. Fibrin, cilt altında birikerek hücrelerin etrafını sarar ve adeta bir "manşet" oluşturur. Bu fibrin tabakası, oksijen ve besin maddelerinin hücrelere ulaşmasını, aynı zamanda atık maddelerin uzaklaştırılmasını engeller.
- 5. Doku Beslenmesinin Bozulması (İskemi) ve Enflamasyon: Beslenemeyen ve oksijensiz kalan (hipoksi) doku hasar görmeye başlar. Ayrıca, sızan kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasıyla açığa çıkan demir, kronik bir enflamasyon sürecini tetikler. Bu süreçte beyaz kan hücreleri (lökositler) aktifleşir ve dokuda daha fazla hasara yol açan maddeler salgılar.
- 6. Cilt Değişiklikleri ve Son Aşama: Ülserasyon: Süreç devam ettikçe ciltte karakteristik değişiklikler görülür. Cilt koyulaşır (hiperpigmentasyon - hemosiderin birikiminden), sertleşir ve keçeleşir (lipodermatoskleroz). Cilt son derece kuru, kaşıntılı ve hassas hale gelir. En ufak bir travma (kaşıma, çarpma, sürtünme) veya kendiliğinden, bu zayıf ve beslenemeyen cilt tabakasında bir açılma (ülser) başlar. Açılan yara, venöz basınç yüksekliği ve dolaşım bozukluğu devam ettiği için kolayca iyileşmez, kronikleşir.
Özetle Oluşum Zinciri:
Venöz Kapak Yetmezliği → Venöz Hipertansiyon → Kapiller Hasar ve Sıvı Kaçağı → Ödem & Fibrin Birikimi → Doku Beslenme Bozukluğu ve Kronik Enflamasyon → Cilt Değişiklikleri → Travma/Spontan Kırılma → Açık Yara (Varis Ülseri)
Risk Faktörleri Nelerdir?
- İleri yaş
- Geçirilmiş derin ven trombozu (pıhtı) öyküsü
- Kontrolsüz varis hastalığı
- Uzun süre ayakta durmayı veya oturmayı gerektiren meslekler
- Hareketsizlik
- Şişmanlık (obezite)
- Çok sayıda doğum yapmış olmak
- Bacak travması öyküsü
- Kalp yetmezliği gibi venöz basıncı artırabilen diğer hastalıklar
Önemli Uyarı:
Varis ülseri, altta yatan ciddi bir dolaşım probleminin belirtisidir. Kesinlikle ihmal edilmemeli ve mutlaka bir kalp damar cerrahisi veya dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır. Doğru tanı ve tedavi (basınçlı bandaj/çorap, yara bakımı, enfeksiyon kontrolü, altta yatan venöz yetmezliğin giderilmesi için girişimsel yöntemler) ile ülserler iyileştirilebilir ve tekrarlaması önlenebilir. |
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
