Yemek Borusu Ülseri (Özofagus Ülseri) Nedir?
Yemek borusu (özofagus), ağızdan mideye yiyecek ve içecekleri taşıyan kaslı bir tüptür. Bu tübün iç yüzeyini döşeyen mukoza tabakasında meydana gelen açık yaralara "yemek borusu ülseri" veya tıbbi adıyla "özofagus ülseri" denir. Mide ülserlerine kıyasla daha az yaygın olmakla birlikte, ciddi rahatsızlığa ve komplikasyonlara yol açabilir.
Yemek Borusu Ülserinin Başlıca Nedenleri
Yemek borusu ülserleri genellikle mide asidi gibi tahriş edici sıvıların yemek borusu ile uzun süreli teması sonucu oluşur. Temel nedenler şunlardır:
- Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GÖRH): En yaygın nedendir. Mide asidi ve içeriğinin sürekli olarak yemek borusuna kaçması (reflü), mukoza tabakasında hasar ve iltihaplanmaya (özofajit) yol açar. Zamanla bu iltihap, ülsere dönüşebilir.
- Helicobacter pylori (H. pylori) Enfeksiyonu: Mide ülserlerinin çoğundan sorumlu olan bu bakteri, nadiren de olsa yemek borusunda da enfeksiyona ve ülsere neden olabilir.
- İlaçlar: Bazı ilaçlar, özellikle de yemek borusunda uzun süre temas halinde kalırsa doğrudan tahrişe neden olabilir. En önemli suçlular:
- Nonsteroid Antiinflamatuar İlaçlar (NSAİİ'ler): Aspirin, ibuprofen, naproksen gibi ağrı kesiciler.
- Bifosfonatlar: Osteoporoz (kemik erimesi) tedavisinde kullanılır (örn. alendronat).
- Bazı Antibiyotikler (doksisiklin, tetrasiklin gibi).
- Potasyum Klorür Tabletleri.
Bu ilaçları bol su ile dik oturarak veya ayakta almak, yemek borusunda takılıp tahriş etme riskini azaltır. - Enfeksiyonlar: Bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde (HIV/AIDS, kanser kemoterapisi alanlar, organ nakli hastaları) görülebilir. Mantar (Candida), virüs (Herpes simpleks, Sitomegalovirüs) veya diğer bakteriyel enfeksiyonlar ülsere yol açabilir.
- Kimyasal Tahriş ve Yaralanmalar:
- Aşındırıcı kimyasalların (kostik maddeler) yanlışlıkla veya intihar amaçlı içilmesi.
- Çok sıcak yiyecek/içeceklerin yemek borusunu yakması.
- Radyoterapi (ışın tedavisi) veya endoskopi gibi tıbbi işlemlerden kaynaklanan hasarlar.
- Kronik Kusma: Sürekli ve şiddetli kusma, mide asidinin yemek borusuyla yoğun temasına ve tahrişe neden olur. Yeme bozuklukları (bulimia) veya kemoterapi buna örnektir.
- Hiatal Herni (Mide Fıtığı): Midenin üst kısmının diyafram kasındaki açıklıktan yukarı, göğüs boşluğuna kaymasıdır. Bu durum reflüyü ve dolayısıyla ülser riskini artırır.
- Sigara ve Alkol Kullanımı: Her ikisi de yemek borusu mukozasını tahriş eder, mide asidi üretimini ve reflüyü artırarak ülser oluşumunu kolaylaştırır.
- Kronik Stres ve Beslenme Alışkanlıkları: Doğrudan neden olmasalar da, asit üretimini artırarak ve mide boşalmasını etkileyerek ülser gelişimine zemin hazırlayabilirler. Aşırı yağlı, baharatlı, asitli yiyecekler riski artırabilir.
Belirtileri Nelerdir?
- Göğüs kemiği arkasında yanma hissi (heartburn)
- Yutma sırasında ağrı veya zorlanma (odinofaji)
- Mide ekşimesi ve ağza acı-ekşi su gelmesi
- Göğüs ağrısı (bazen kalp ağrısı ile karıştırılabilir)
- Bulantı, kusma (bazen kanlı olabilir)
- İştahsızlık ve kilo kaybı
- Kanlı veya kahve telvesi gibi kusma, siyah renkli dışkı (gastrointestinal kanama belirtisi)
Teşhis ve Tedavi
Teşhis için en sık kullanılan yöntem üst gastrointestinal sistem endoskopisidir. Bu işlemle yemek borusu direktttttttttttt olarak görüntülenir, ülserden biyopsi (küçük doku örneği) alınabilir veH. pyloritesti yapılabilir.
Tedavi, altta yatan nedene yöneliktir:
- Asit Baskılayıcı İlaçlar: Proton pompa inhibitörleri (örn. omeprazol, lansoprazol) veya H2 reseptör blokerleri reflüyü ve asit hasarını azaltır.
- H. pylori Tedavisi: Antibiyotikler ve asit baskılayıcılardan oluşan kombina tedavisi uygulanır.
- İlaç Değişikliği: Tahrişe neden olan ilaçlar mümkünse değiştirilir veya alım şekli düzeltilir.
- Enfeksiyon Tedavisi: Mantar veya virüs enfeksiyonlarına yönelik antifungal/antiviral ilaçlar.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sigara ve alkolden kaçınmak, yağlı/baharatlı yiyecekleri, çikolata, kahve, nane, asitli içecekleri sınırlamak, yatmadan en az 3-4 saat önce yemek yememek, yatak başını yükseltmek.
- Cerrahi: İlaçlarla kontrol altına alınamayan şiddetli reflü veya komplikasyon (darlık, kanama, perforasyon) durumlarında nadiren gerekebilir.
Önemli Uyarı
Yemek borusu ülseri, uygun şekilde tedavi edilmezse hayatı tehdit edebilen kanama, yemek borusunda delinme (perforasyon) veya darlık (striktür) gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Ayrıca, uzun süreli şiddetli reflü, Barrett özofagusu adı verilen ve yemek borusu kanseri riskini artıran bir duruma neden olabilir. Bu nedenle, yukarıdaki belirtilerden herhangi birini, özellikle yutma güçlüğü veya kanama belirtilerini yaşayan kişilerin vakit kaybetmeden bir gastroenteroloji uzmanına başvurması çok önemlidir.
|
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
