Yemek Borusu Ülseri (Özofagus Ülseri) Nedir?
Yemek borusu (özofagus), ağızdan mideye yiyecek ve içecekleri taşıyan kaslı bir tüptür. Bu tübün iç yüzeyini döşeyen mukoza tabakasında oluşan açık yaralara veya erozyonlara "özofagus ülseri" denir. Mide ülserlerine göre daha az yaygın olmakla birlikte, ciddi rahatsızlığa ve komplikasyonlara yol açabilir.
Yemek Borusu Ülserinin Başlıca Nedenleri
Özofagus ülserlerinin oluşumunda genellikle birden fazla faktör rol oynar. En yaygın nedenler şunlardır:
- Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GERD): En sık görülen nedendir. Mide asidi ve sindirim enzimleri (pepsin) sürekli olarak yemek borusuna geri kaçar (reflü). Yemek borusunun mide asidine karşı doğal bir koruması olmadığı için, asit mukozayı tahriş ederek iltihaplanmaya (özofajit) ve zamanla ülsere neden olur. Buna "peptik ülser" de denir.
- Helicobacter pylori (H. pylori) Enfeksiyonu: Mide ülserlerinin ana nedeni olan bu bakteri, nadiren yemek borusunda da ülsere yol açabilir. Özellikle midede kolonize olan bakteri, reflü ile birlikte yemek borusuna taşınabilir veya mide çıkışını etkileyerek reflüyü şiddetlendirebilir.
- İlaçlar (Özellikle NSAİİ'ler):
- Nonsteroid Antiinflamatuar İlaçlar (NSAİİ): Aspirin, ibuprofen, naproksen gibi ağrı kesici ve ateş düşürücüler. Bu ilaçlar hem mide-bağırsak sistemini koruyan prostaglandin üretimini azaltır hem de doğrudan yemek borusu mukozasına zarar verebilir (özellikle bol su ile yutulmadığında veya hemen yatıldığında).
- Bifosfonatlar: Osteoporoz (kemik erimesi) tedavisinde kullanılan bu ilaçlar, yemek borusunda ciddi tahriş ve ülsere neden olabilir.
- Potasyum Klorür, Demir Takviyeleri, Bazı Antibiyotikler (doksisiklin gibi): Yemek borusunda tahrişe yol açabilir.
- Enfeksiyonlar (Özellikle Bağışıklık Sistemi Zayıf Kişilerde):
- Mantar enfeksiyonları (Candida albicans - pamukçuk).
- Viral enfeksiyonlar (Herpes simpleks virüsü, Sitomegalovirüs - CMV).
Bu enfeksiyonlar, özellikle kanser tedavisi görenler, organ nakli hastaları, AIDS hastaları gibi bağışıklığı baskılanmış kişilerde görülür. - Kimyasal Tahriş ve Yaralanmalar:
- Aşırı alkol tüketimi.
- Sigara içmek.
- Ağızdan alınan korozif (yakıcı) kimyasallar (örneğin, kostik soda içilmesi).
- Radyoterapi (ışın tedavisi) sonucu.
- Çok sıcak yiyecek/içecekler.
- Fiziksel Tahriş ve Tıbbi İşlemler:
- Uzun süreli nazogastrik sonda (burundan mideye tüp) kullanımı.
- Endoskopi gibi işlemlerden sonra gelişebilen travma.
- Kronik ve şiddetli kusma (özofagus mukozasında yırtılmalara - Mallory-Weiss yırtığı - neden olabilir).
- Diğer Tıbbi Durumlar:
- Zollinger-Ellison Sendromu: Çok nadir görülen bu durumda, pankreasta veya onikiparmak bağırsağında tümörler aşırı miktarda gastrin hormonu üretir. Bu da mide asidi salgısını çok fazla artırarak şiddetli ülserlere yol açar.
- Crohn Hastalığı: Nadiren yemek borusunu da tutabilen bir inflamatuar bağırsak hastalığıdır.
Risk Faktörleri
- İleri yaş
- Sigara ve alkol kullanımı
- Obezite (karın içi basıncı artırarak reflüyü şiddetlendirir)
- Yağlı, baharatlı, asitli yiyecekler ve çikolata, kahve gibi reflüyü tetikleyen besinlerin aşırı tüketimi
- Yemekten hemen sonra yatmak veya uzanmak
- Sıkı kıyafetler giymek
- Şeker hastalığı (diyabet)
- Bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar veya ilaçlar
Belirtileri Nelerdir?
- Göğüs kemiği arkasında yanma hissi (heartburn)
- Yutkunurken ağrı (odinofaji) veya zorlanma (disfaji)
- Mide ekşimesi ve ağza acı-ekşi su gelmesi
- Göğüs ağrısı (bazen kalp ağrısı ile karıştırılabilir)
- Bulantı, kusma (bazen kanlı kusma)
- Siyah, katran gibi dışkı (melena) veya kanlı dışkı (üst gastrointestinal kanama belirtisi)
- İstenmeyen kilo kaybı
Önemli Uyarı ve Sonuç
Yemek borusu ülseri, doğru teşhis ve tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara yol açabilir: - Kanama: Hayatı tehdit edebilen şiddetli kanamalar.
- Delinme (Perforasyon): Yemek borusunda delik açılması, acil cerrahi gerektiren çok ciddi bir durumdur.
- Darlık (Striktür): İyileşme sürecinde oluşan nedbe dokusu yemek borusunu daraltarak yutma güçlüğüne neden olabilir.
- Barrett Özofagusu: Uzun süreli asit reflüsüne bağlı olarak yemek borusu hücrelerinin değişime uğraması. Bu durum, yemek borusu kanseri riskini artıran bir öncül lezyondur.
Teşhis ve Tedavi
Kesin teşhis için üst gastrointestinal sistem endoskopisi (gastroskopi) altın standarttır. Bu işlemle ülserler doğrudan görülür ve gerekirse biyopsi alınır.
Tedavi, altta yatan nedene yöneliktir: - Asit Baskılayıcı İlaçlar: Proton pompası inhibitörleri (örn., omeprazol, lansoprazol) veya H2 reseptör blokerleri.
- Antiasitler: Semptomatik rahatlama sağlar.
- H. pylori enfeksiyonu varsa: Antibiyotik içeren kombinasyon tedavisi.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Kilo verme, yatak başını yükseltme, tetikleyici gıdalardan kaçınma, sigara ve alkolü bırakma.
- İlaç Değişikliği: NSAİİ kullanımının gözden geçirilmesi.
- Cerrahi: İlaçlarla kontrol altına alınamayan şiddetli reflü veya komplikasyon gelişen durumlarda nadiren gerekebilir.
Yukarıdaki belirtilerden herhangi birini yaşıyorsanız, mutlaka bir gastroenteroloji uzmanına başvurmalısınız. Erken teşhis ve uygun tedavi, hem rahatsızlığınızı giderecek hem de ciddi komplikasyon riskini azaltacaktır.
|
.webp "Bağırsak Ülseri Belirtileri ve Tedavisi")
